عنوان دوره: بیست و یکمین کنگره گیاه پزشکی ایران

هدی کبیری؛ خلیل طالبی؛ وحید حسینی نوه؛ فاطمه سفیدکن

اتکا به استفاده از ترکیبات شیمیایی برای محافظت از محصولات کشاورزی و پیامدهای ناگوار آن از جمله آلودگی‌های زیست محیطی، ایجاد مقاومت در آفات و ... لزوم استفاده از ترکیبات طبیعی جایگزین را آشکار می سازد. در این مطالعه اثرات سمیت تماسی و تنفسی سه گیاه مرزه سهندی Satureja sahendica (Lamiaceae)، سداب Ruta graveolens (Rutaceae) و بابونه کبیر Tanacetum parthenium (Asteraceae) روی لاروهای سن چهارم شب پره هندی مورد بررسی قرار گرفت. در ارزیابی سمیت تماسی از روش قطره گذاری موضعی استفاده شد. میزان LD50 محاسبه شده برای اسانس مرزه (68/55 میکرولیتر بر میلی لیتر) به مراتب کمتر از اسانس‌های سداب (04/252 میکرولیتر بر میلی لیتر) و بابونه (93/350 میکرولیتر بر میلی لیتر) گزارش شد و اسانس مرزه سمیت تماسی قوی تری را نسبت به دو ترکیب دیگر نشان داد. در بررسی سمیت تنفسی اسانس ها از روش ظروف شیشه ای دردار استفاده گردید و اسانس‌ها در غلظت‌های مختلف در درپوش ظروف شیشه ای مورد استفاده قرار گرفتند. میزان LC50 محاسبه شده برای اسانس‌های مرزه، سداب و بابونه به ترتیب 3/137، 5/83 و 87 میکرولیتر بر لیتر هوا بود که نشان می‌دهد مرزه سهندی علیرغم داشتن سمیت تماسی بهتر نسبت به دو اسانس دیگر، از نظر سمیت تنفسی ترکیب ضعیف تری است. تعیین اجزای تشکیل دهنده اسانس‌ها توسط کروماتوگرافی گازی-حجمی تعیین گردید. تایمول(82/46%) و پی-سایمن (99/31%) اجزای اصلی اسانس مرزه سهندی، کامفور (68/29%) و بورنیل استات (31/29%) اجزای عمده اسانس سداب و کامفور (66/54%) و بورنیل استات (79/9%) اجزای اصلی اسانس بابونه کبیر بودند. با توجه به ننایج به دست آمده این اسانس‌ها می‌توانند به عنوان جایگزین‌های بالقوه ای در کنترل این آفت انباری در نظر گرفته شوند هرچند استفاده از آنها در سطوح وسیع مطالعات بیشتری را طلب می‌کند.

سمیت تماسی؛ سمیت تنفسی؛ مرزه سهندی؛ سداب؛ بابونه کبیر؛ لارو شب پره هندی