عنوان دوره: بیست و یکمین کنگره گیاه پزشکی ایران

محمدحامد قدوم پاریزی پور؛ سید علی اکبر بهجت نیا؛ علیرضا افشاری فر؛ کرامت اله ایزدپناه

Psammotettix alienus ناقل ویروس کوتولگی گندم (WDV) است. تعدادی نمونه از این زنجرک از مزراع ذرت منطقه باجگاه در پائیز سال 1392 جمع‌آوری و به گیاهان جو سالم منتقل شدند تا وجود ویروس در آنها مورد سنجش قرار گیرد. پس از چهار هفته تعدادی از گیاهان علائم زردی و کوتولگی را نشان دادند. با آغازگرهای اختصاصی WDV در آزمون پی‌سی‌آر مشخص شد که این گیاهان به سویه های جو (WDV-B) و گندم) (WDV-W ویروس آلوده شده اند. از این گیاهان بعنوان منبع ویروس در آزمایش‌های انتقال استفاده شد. برای بدست آوردن زنجرک‌های عاری از ویروس، پوره‌های بوجود آمده از تعدادی زنجرک، طی سه نسل به گیاهان جو سالم منتقل شدند تا اینکه در نسل سوم هیچ‌گونه علایمی در اثر تغذیه زنجرک‌ها مشاهده نگردید. عاری بودن زنجرک‌ها از ویروس با آزمون پی‌سی‌آر تأیید شد. برای گیرش ویروس توسط ناقل، پوره‌های زنجرک روی گیاهان منبع ویروس قرار داده شدند. تغذیه گیرش ویروس توسط پوره‌ها در دو تیمار 1 و 7 روزه انجام شد و سپس پوره ها به گیاهچه‌های سالم گندم و جو انتقال یافتند. علائم در این گیاهان بعد از چهار هفته ثبت و ویروس در آنها ردیابی گردید. نتایج نشان داد که با 1 روز تغذیه گیرش ناقل، WDV-W و WDV-B به ترتیب با راندمان‌ 75 و 91/69% در گندم و 54/74 و 55/73% در جو انتقال می‌یابند، درحالی که با 7 روز تغذیه گیرش راندمان انتقال به ترتیب 42/83 و 33/72% برای گندم و 54/86 و 65/85% برای جو بود. بنابراین راندمان انتقال هر دو سویه در جو تفاوت معنی داری نداشت، درحالی که در گندم، WDV-W با راندمان بیشتری نسبت به WDV-B انتقال یافت. این امر سازگاری بهتر WDV-W را با گندم نسبت به جو نشان می‌دهد. افزایش طول دوره تغذیه گیرش تأثیر افزاینده معنی داری در راندمان انتقال هر دو سویه ویروس با ناقل داشت.

ویروس کوتولگی گندم؛ کارایی انتقال؛ زنجرک؛ Psammotettix alienus