عنوان دوره: بیست و یکمین کنگره گیاه پزشکی ایران

محمدحامد قدوم پاریزی پور؛ سید علی اکبر بهجت نیا؛ علیرضا افشاری فر؛ کرامت اله ایزدپناه

ویروس کوتولگی گندم (WDV) از عوامل اصلی ایجادکننده بیماری کوتولگی و زردی غلات است. سویه جو (WDV-B) به طور طبیعی تنها از جو جدا شده، اما سویه گندم (WDV-W) علاوه بر گندم قادر به ایجاد بیماری در جو نیز است. نمونه برداری از علف‌های هرز مزارع گندم و ذرت منطقه باجگاه شیراز بترتیب در فصل پاییز سال 1392 و بهار سال 1393 انجام گرفت. پس از استخراج دی‌اِن‌اِ از نمونه‌ها، آزمون پی‌سی‌آر با یک جفت آغازگر اختصاصی (WDVIR1887V/WDVIR328C) که با تکثیر یک قطعه 1200 جفت بازی برای شناسائی هر دو سویه و جفت آغازگر دوم (WDVChina1430C /WDVChina1130V ) برای تکثیر یک قطعه 300 جفت بازی تنها از ژنوم WDV-W بود، انجام شد. در مرحله اول مشخص شد که تعدادی از علف‌های هرز مزارع ذرت و گندم شامل جوهرز (Aegilops kotschki Bioss)، یولاف وحشی (Avena fatua L.)، گیامستک (Bromus commutaus Schrad)، ایلامی‌واش (Eremopoa persicsa Roshev.)، جوموشک (Hordeum murinium Bioss)، چچم (Lolium persicum Bioss)، جودره (Hordeum spontaneum Koch)، قیاق (Sorgum halepense L.) و مَرغ (Cynodon sp.) به WDV آلوده می باشند. درحالی که نتایج مرحله دوم نشان داد که تمام نمونه‌ها به جز جودره به WDV-W آلوده هستند. لذا گیاه جورده به عنوان میزبانی طبیعی WDV-B و بقیه به عنوان میزبانهای طبیعی WDV-W معرفی می‌شوند. همچنین مقایسه درصد آلودگی علف‌های هرز در دو فصل پاییز و بهار نشان داد که در پاییز درصد آلودگی علف‌های هرز به WDV بیشتر از آلودگی آن‌ها در بهار است. این امر میتواند حاکی از ترجیح میزبانی متفاوت زنجرک‌های ناقل ویروس در فصول مختلف باشد. بدین ترتیب که در پائیز زنجرک‌های ناقل در حضور گیاهان زراعی گندم و جو، تمایل کم‌تری برای تغذیه از سایر میزبان‌های طبیعی دارند، درحالی که در بهار در غیاب گندم و جو، ناقل با تغذیه از علف‌های هرز اطراف مزارع و انتقال ویروس به آن‌ها بقای خود و ویروس را تضمین می‌کند.

ویروس کوتولگی گندم؛ میزبان های طبیعی؛ علف های هرز؛ بقا