عنوان دوره: بیست و یکمین کنگره گیاه پزشکی ایران

زهرا گنجی؛ سعید محرمی پور

بید چغندر قند Scrobipalpa ocellatella (Boyd) (Lepidoptera: Gelechiidae) یکی از مهم‌ترین آفات چغندر است. این حشره سه تا شش نسل در سال دارد. لاروهای سنین مختلف پاییز و زمستان را در بقایای گیاهی و چغندرهای بجا مانده در مزرعه سپری می‌کنند. به منظور مطالعه سرماسختی، جمعیت زمستان‌گذران این آفت از شهریور تا اسفند 1390 از کرج جمع‌آوری شد. نقطه انجماد لاروهای سن آخر بید چغندر قند در شرایط مرطوب و پس از خشک کردن سطح بدن تعیین شد. میزان تحمل لاروها به مدت 24 ساعت در دماهای زیر صفر درجه مورد مطالعه قرار گرفت. علاوه بر این، داده‌های هواشناسی از نزدیک‌ترین ایستگاه هواشناسی -ایستگاه هواشناسی کرج- به دست آمد. میانگین نقطه انجماد در لاروهای مرطوب و خشک به ترتیب 0/8- و 8/17- درجه سلسیوس بود. میانگین دمای هوا از 7/15 درجه در مهر تا 6/2 درجه سلسیوس در دی و بهمن رسید. حداقل مطلق دمای ماهانه هوا (8/8- درجه سلسیوس) در دی ماه ثبت شد. میزان مرگ و میر در لاروهایی که به مدت 24 ساعت در دمای 12- درجه سلسیوس قرار گرفتند، از 50 درصد در مهر ماه به 25 درصد در آذر کاهش یافت و هیچ مرگ و میری در بهمن مشاهده نشد. پس از آن میزان مرگ و میر با افزایش دمای هوا به 50 درصد در اسفند رسید. سرماسختی حشرات رابطه تنگاتنگی با شرایط محیطی و پایین‌ترین دماهایی دارد که در بلند مدت تجربه می‌کنند. سرماسختی لاروهای بید چغندر قند در پاسخ به دماهای زیر صفر افزایش می‌یابد و به حشره برای زنده ماندن در شرایط نامناسب کمک می‌کند. از سوی دیگر، لاروهای بید چغندر قند درون دمبرگ و در محیط مرطوب زندگی می‌کنند ولی با این وجود تحمل بالایی به دماهای زیر صفر نشان می‌دهند و به نظر می رسد که این حشرات نسبت به القا هسته یخ خارجی مقاوم هستند.

سرماسختی؛ بید چغندر قند؛ Scrobipalpa ocellatella؛ زمستان گذرانی؛ نقطه انجماد؛ هسته یخ