عنوان دوره: بیست و یکمین کنگره گیاه پزشکی ایران

مینا عسگری وصال؛ سهیلا میرزایی؛ جلال سلطانی

شاخه قارچی Ascomycota شامل گونه‌های بسیاری است که مرحله جنسی شناخته شده‌ای ندارند، یکی از این گونه‌های غیر جنسی Aspergillus flavus است که پاتوژنی فرصت طلب محسوب می‌شود و علاوه بر گیاهان ،در انسان و حیوانات نیز بیماری ایجاد می‌کند . این قارچ تولید کننده افلاتوکسین‌های سرطان‌زا است و از نظر پزشکی و کشاورزی اهمیت فراوانی دارد. از 250 گونه مورد قبول درجنس آسپرژیلوس اکثریت گونه‌ها فاقد مرحله جنسی شناخته شده‌ای هستند اما بسیاری از آنها دارای پتانسیل پنهانی برای تولید مثل جنسی می‌باشند. مرحله جنسی این قارچ هتروتال از تلاقی بین استرین‌هایی با تیپ آمیزشی مخالف به وجود می‌آید که حامل ژنهای MAT1-1 و MAT1-2 هستند و به گروه‌های مختلف سازگاری رویشی تعلق دارند، سیستم های سازگاری جنسی و سازگاری رویشی تواما نقش مهمی در جریان‌های ژنی در جمعیت بر عهده دارند. در پژوهش حاضر به منظور مطالعه هتروتالیسم در جدایه‌های ایرانی قارچ A. flavus تعداد 20 جدایه مورد بررسی قرار گرفت. این جدایه ها پیش تر توسط روش‌های دقیق مولکولی شناسایی شده بودند. در ابتدا استرین‌های حامل ژن‌های MAT1-1 وMAT1-2 توسط پرایمرهای اختصاصی شناسایی گردید و سپس دو به دو روی محیط کشت های ویژه ACM( محیط کامل آسپرژیلوس) وMCA (محیط مخلوط غلات) کشت داده شد. پس از گذشت6 تا 11 ماه پتری ها مورد بررسی قرار گرفت . نتایج حاکی از آن بود که16/33% کشت‌های انجام شده منجربه تولید مثل جنسی گردید و اندام تولید مثلی قارچ در حد فاصل دو کلنی ظاهر شد. آسکوکارپ‌های ناشکوفا به شکل گرد تا بیضوی و به ابعاد (450-1550) × (450-1250) میکرومتر که حاوی آسک‌های چندتایی و آسکوسپورها بود درون ماتریکس سودوپارانشیمی استروما تولید شدند که این قارچ را در جنس Petromyces قرار داد (Petromyces flavus). بررسی وجود چرخه‌های جنسی پنهان این قارچ دستاوردی نوین در جهت راهکارهای کنترلی است و ابزاری ارزشمند برای تحلیلهای ژنتیکی بیماریزایی ومقاومت محسوب می‌شود.

هتروتالیسم، MAT؛ Petromyces flavus؛ Aspergillus flavus