عنوان دوره: بیست و یکمین کنگره گیاه پزشکی ایران

اباصلت حاجی زاده؛ رضا خاک ور؛ نعمت سخندان بشیر؛ بهرام باغبان کهنه روز

فیتوپلاسماها پروکاریوت‌های غیر قابل کشت، فاقد دیواره سلولی و متعلق به ردهء مولیکوت‌ها می‌باشند که در گیاهان بسیاری ایجاد بیماری می‌کنند. در
سال‌های 1390 و 1391علایمی شبیه علایم بیماری فیتوپلاسمایی از قبیل زرد شدن برگ‌ها، ریزبرگی، کاهش فاصله میانگره‌ها و جاروک در تعدادی از درختان سنجد در استان آذربایجان‌شرقی مشاهده شد. از درختان سنجد مشکوک به آلودگی فیتوپلاسمایی و از درختان بدون علایم به طور جداگانه،
دی ان ای کل با روش CTAB استخراج گردید. سپس نمونه‌های دی ان ای گیاهی از نظر آلودگی به فیتوپلاسما با آزمون‌های PCR معمولی و Nested PCR مورد بررسی قرار گرفتند. عوامل فیتوپلاسمایی در13 جدایه از نمونه‌های دارای علایم بیماری ردیابی شدند، ولی دی ان ای فیتوپلاسمایی از نمونه‌های گیاهان سالم تکثیر نگردید. به منظور تعیین جایگاه فیلوژنتیکی، فیتوپلاسماهای ردیابی شده با آغازگرهای مربوط به ناحیه 16s rRNA تکثیر شدند و سپس تعیین توالی گردیدند. ترادف نوکلئوتیدی به دست آمده از یکی از جدایه های مثبت با ترادف‌های هم ناحیه سایر فیتوپلاسماهای موجود در بانک ژن هم ردیف شدند. با آنالیز فیلوژنتیکی، فیتوپلاسمای همراه با جاروک سنجد جداسازی شده در گروه زردی گل مینا (AY) طبقه بندی شد. براساس علائم بیماری، انتقال با پیوند و قلمه، واکنش مثبت در آزمون های PCR و Nested-PCR، تعیین توالی نوکلئوتیدی و آنالیز PCR-RFLP، بیماری‌ جاروک سنجد ماهیت فیتوپلاسمایی دارد. این اولین گزارش از وجود بیماری‌ جاروک درختان سنجد از استان آذربایجان‌شرقی می باشد.

فیتوپلاسما؛ جاروک سنجد؛ زردی گل مینا