عنوان دوره: بیست و یکمین کنگره گیاه پزشکی ایران

فرشته سعید سرو بابایی؛ سعید عباسی؛ روح اله شریفی؛ علی بهشتی آل آقا

بیماری پاخوره (take-all) یکی از مهم‌ترین بیماری‌های گندم در جهان می‌باشد که توسط قارچ خاکزی Gaeumannomyces graminis var. tritici (Ggt) ایجاد می‌شود. در این پژوهش سعی بر این بود تا دو روش مرسوم و توصیه شده مدیریت تغذیه و مهار زیستی به صورت تلفیقی به کار برده شوند و اثر و تقابل آن‌ها در مهار بیماری پاخوره مورد ارزیابی قرار گیرد. ابتدا میزان فراهمی عناصر غذایی در خاک مورد مطالعه، بررسی شده و مشخص شد که این خاک قلیایی و آهکی بوده و در عناصر آهن، مس و تا حدودی فسفر با کمبود مواجه است. بر اساس نتایج تجزیه خاک و بررسی منابع موجود، عناصر نیتروژن (از منبع اوره) و فسفر (از منبع سوپر فسفات تریپل) در پنج غلظت‌ مختلف مورد استفاده قرار گرفتند. از بین باکتری‌های هم‌ستیز نیز بر اساس غربال اولیه روی بیماری مذکور، سویه URB1 انتخاب شد. در آزمایش گلخانه هر یک از عناصر غذایی به صورت مه‌پاشی به خاک سترون اضافه شدند. باکتری URB1 نیز در غلظت 109 و به روش ترکیب آغشته‌سازی بذر و خاک مورد استفاده قرار گرفت و در نهایت اثر این تیمارها روی بیماریزایی جدایه 64 G و صفات رشد گندم ارزیابی گردید. عنصر نیتروژن در اولین سطح به‌کار رفته‌ی خود، درصد آلودگی ریشه را 35 درصد کاهش داد و پیشرفت علائم روی طوقه را به نصف رساند. با افزودن باکتری به این مجموعه بیماری گسترش کمتری نشان داد و بهترین اثر متقابل در کاربرد 50 میلی گرم بر کیلوگرم کود و تیمار باکتری مشاهده شد. البته در بیش‌تر موارد اثر این عنصر روی صفات رشدی گیاهان آلوده معنی‌دار نشد. افزایش غلظت فسفر نیز به صورت خطی باعث کاهش بیماری می‌شد. فسفر در تعامل با باکتری بیش‌ترین اثر را درمهار بیماری ایفا کرد و باعث افزایش معنی‌داری در وزن خشک اندام هوایی و ریشه گردید.

پاخوره گندم؛ مدیریت تغذیه؛ باسیلوس؛ مهار زیستی