عنوان دوره: بیست و یکمین کنگره گیاه پزشکی ایران

عظیمه حسینی خلیلی؛ سید حمیدرضا موسوی رستم؛ ملیحه ملکی؛ محمدرضا صلواتی

نماتودهای ریشه گرهی یکی از مهمترین بیمارگرهای محصولات زراعی از جمله توتون می‌باشند. این پارازیت‌های اجباری ساکن دارای بیش از 3000 گونه گیاهی میزبان می‌باشند. موفق‌ترین روش کنترل نماتود براساس استراتژی مدیریت تلفیقی آفات است که گزینه‌های مدیریتی را جهت حفظ جمعیت نماتود زیر آستانه خسارت اقتصادی به کار می‌گیرد. در این بین استفاده از ارقام مقاوم می‌تواند گزینه مناسب و موفقی باشد. البته قبل از هر اقدامی جهت کنترل این عامل بیماری، نیاز است گونه غالب هر منطقه مشخص شود تا بررسیهای بعدی با توجه به گونه غالب منطقه طرح‌ریزی گردند. لذا این تحقیق با هدف شناسایی گونه غالب نماتود ریشه‌گرهی مزارع توتون تیپ شرقی شمال کشور در سال 1391 در مرکز تحقیقات و آموزش تیرتاش اجرا شد. جهت انجام این تحقیق از مناطق توتونکاری مینودشت و بهشهر طی فصل زراعی بازدید به عمل آمده، نمونه خاک و ریشه تهیه شد. آلودگی به نماتد ریشه‌گرهی در مزارع اطراف بهشهر مشاهده نگردید. در مجموع تعداد 57 نمونه ریشه و خاک آلوده به نماتد از مزارع توتونکاری اطراف مینودشت تهیه و به گلخانه مرکز منتقل گردید. استخراج نماتد از خاک با روش جنکینز صورت گرفت. تعیین گونه نماتد با استفاده از مشخصات مورفولوژیک و مورفومتریک انجام گردید. بررسی نمونه‌های ریشه و خاک آلوده به نماتد ریشه‌گرهی نشان داد سه گونه مهم جنس Meloidogyne شامل incognita، javanica و hapla در نمونه‌های منطقه مینودشت وجود داشتند. درصد فراوانی هر یک از گونه‌ها نسبت به دو گونه دیگر متفاوت بوده است. در برخی نمونه‌های مورد بررسی بیش از یک گونه نماتد مشاهده گردید. در مجموع 7/80 درصد نمونه‌ها به گونه incognita، 03/14درصد دارای گونه javanica و 52/10درصد به گونه hapla آلودگی داشتند. بنابراین M.incognita به عنوان گونه غالب نماتد ریشه‌گرهی در مزارع توتون تیپ شرقی شمال کشور معرفی می‌گردد که نژاد آن با استفاده از میزبانهای افتراقی نژاد دو تعیین شد.

توتون؛ نماتد؛ گونه غالب؛ ریشه گرهی