عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

مریم خلیلی؛ شاهین نوری نژاد زرقانی

ویروس پیچیدگی برگ زرد گوجه‌فرنگی (Tomato yellow leaf curl virus, TYLCV) از گروه ویروس‌های دوقلو، عامل محدود کننده‌ی تولید گوجه‌فرنگی در بسیاری از نواحی کشت گوجه‌فرنگی در سرتاسر جهان از جمله گلخانه‌های شهرستان ورامین در جنوب تهران می‌باشد. میزان خسارت ناشی از این ویروس شدید بوده و ممکن است به 100% هم برسد. ناقل طبیعیTYLCV، سفید‌بالک‌‌ Bemisia tabaci است. بیوتیپB این سفیدبالک دارای گسترش جهانی، دامنه‌ی میزبانی وسیعتر و عادت تغذیه‌ای مهاجم‌تری نسبت به سایر بیوتیپ‌ها است. وقوع اپیدمی TYLCV در گلخانه‌های ورامین سبب خسارات فراوانی شده است. به منظور بررسی جدایه‌ها یا واریانت‌هایی از TYLCV که عامل این اپیدمی در حال وقوع است، نمونه‌های برگی گیاه گوجه فرنگی از گلخانه‌های ورامین، پیشوا، پاکدشت و فیلستون جمع آوری شدند. برگ‌ها از بوته‌هایی با علائم کوتولگی، ریزشدن برگ‌ها، برگ‌های رنگ پریده‌ی نازک با پیچیدگی به سمت بالا و ظاهر قاشقی شکل، بوته انبوهی در نتیجه‌ی کوتاه‌تر شدن میانگره‌ها و پیچیدگی و کوچکی برگ‌ها (ویرگول مانند شدن برگ‌ها) جمع آوری شدند. DNA کل از این نمونه‌ها استخراج شد و ژن پروتئین پوششی TYLCV با استفاده از آغازگرهای اختصاصی تکثیر شد. محصولات PCR به حامل همانندسازی pTG19-T (حامل همانندسازی T/A) متصل و به درون باکتری Escherichia coli انتقال داده شدند. از هر نمونه، 3-2 پرگنه‌ی سفید (در سیستم غربال سفید-آبی) انتخاب و تعیین توالی شدند. هر نوکلئوتید حداقل دو بار توالی یابی شد. تشابه 99 درصدی در سطح نوکلئوتیدی و اسید آمینه بین جدایه‌های تعیین توالی شده‌ در این بررسی مشاهده شد. رخداد حذف-اضافه‌ به اندازه‌ی 5 نوکلئوتید "TATTT" که قبلا در جدایه‌ X15656 مابین نوکلئوتیدهای شماره‌ی 925 و 924 گزارش شده بود (شماره‌گذاری براساس جدایه‌ی بیرجند با رس شماره‌ی JQ928346 می‌باشد)، در بین جدایه‌های تعیین توالی شده‌ی ورامین مشاهده نشد. جدایه‌ X15656 موجود در مقایسه با جدایه‌های تعیین توالی شده در این پژوهش 96% شباهت داشت. در ناحیه‌ی تعیین توالی شده وجود جایگاه برشی آنزیم BamHI ردیابی شد که باعث ایجاد دو قطعه‌ با اندازه‌های 261 و 406 نوکلئوتیدی می‌شد که این داده‌ها با انجام واکنش برش آنزیمی محصولات PCR اثبات شد. تشابه جدایه‌های ورامین با سایر جدایه‌های ایران و نیز با سایر جدایه‌های دیگر نقاط جهان 99-6/95% بود. جدایه‌ی بیرجند با 99% شباهت در سطح نوکلئوتیدی، نزدیکترین جدایه به جدایه‌های ورامین بود که در درخت فیلوژنیکی ترسیم شده بر اساس ناحیه پروتئین پوششی (نوکلئوتیدهای 989-324 در جدایه‌ی بیرجند با رس شماره‌ی JQ928346) نیز جدایه‌های تعیین توالی شده در این پژوهش و جدایه‌ی بیرجند در یک شاخه‌ی مجزا قرار گرفتند. از سویی دیگر مشاهده‌ی تفاوت 1% (تشابه 99%) درون همسانه‌های یک بوته،‌ می‌تواند موجب تقویت این نظریه باشد که ویروس‌هایی با ژنوم DNA نیز علی‌رغم استفاده از سیستم تصحیح خطای DNA میزبان، ماهیت quasi-species دارند.

جیمینی ویروس‌؛ پی‌سی‌آر؛ کواسی‌اسپیشیز؛ گلخانه