عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

مهرداد محمدیانی؛ جواد کریمی

سوسک شاخک بلند درختان میوه‌ی سردسیری Osphranteria coerulescens Redtenbacher (Coleoptera: Cerambycidae) تنها گونه‌‌ای است که در باغات میوه‌ی سردسیری کشور ایران، به‌خصوص درختان هسته دار خانواده‌ی گلسرخیان، خسارت قابل توجه دارد. طی بررسی انجام گرفته روی دشمنان طبیعی این آفت، دو گونه از قارچ‌های بیمارگر حشرات (EPFs)، در استان خراسان رضوی، به عنوان عامل بیمارگر روی لارو آفت یافت شدند. این گونه‌ها به کمک داده‌های کلاسیک و آنالیز مولکولی تحت عنوان گونه‌های Beauveria bassiana (Hypocreales: Cordycipitaceae) وMetarhizium anisopliae (Hypocreales: Clavicipitaceae) شناسایی شدند. هم‌چنین، فرآیند زهرآگینی قارچ‌ها روی لارو و حشرات کامل O. coerulescens با استفاده از میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM)، مورد بررسی قرار گرفت. به‌منظور بررسی زهرآگینی دو گونه قارچ بیمارگر، آزمایشات زیست‌سنجی روی لارو، شفیره و حشره‌ی کامل سوسک شاخک بلند رزاسه، انجام شد. نتایج این تحقیق نشان داد که مراحل زندگی O. coerulescens به هر دو قارچ B. bassiana و M. anisopliae حساس می‌باشند. گونه‌ی B. bassiana به‌طور معنی‌داری سبب مرگ‌ومیر بالاتری در تمام مراحل زندگی این حشره، درمقایسه با گونه‌ی M. anisopliae شد. به‌منظور تعیین کارایی قارچ‌های بیمارگر در محیط نیمه طبیعی، سرشاخه‌های آلوده به لارو O. coerulescens با سوسپانسیون قارچ‌های بیمارگر با غلظت تقریبی1010 × 5/2 اسپری شدند. این آزمایش در دو وضعیت جداگانه انجام پذیرفت. در یک تیمار سرشاخه‌های اسپری شده به کمک یک پوشش پلی‌وینیل محصور شده و در تیمار دیگر این سرشاخه‌ها در محیط آزاد رها گردید. نتایج آزمایش مؤید آن بود که گونه‌ی B. bassiana زهرآگینی بالاتری را بر روی لاروها نسبت به گونه‌ی M. anisopliae داشت. هم‌چنین استفاده از پوشش پلی‌وینیل، اثر معنی‌داری را بر روی مرگ‌ومیر لاروها نشان داد. میزان مرگ-ومیر لاروها در سرشاخه‌های تیمار شده با قارچ B. bassiana که با پوشش پلی‌وینیل محصور شده بودند 67/66 درصد ثبت شد. درحالی‌که حداکثر مرگ‌ومیر ثبت شده در سرشاخه‌های بدون پوشش، 75/31 درصد بود. نتایج ما نشان داد که استفاده از یک پوشش‌ پلی‌وینیل برای بهبود ماندگاری کنیدی‌های قارچ های بیمارگر در شرایط مزرعه ضروری است. در آزمون تکمیلی، به منظور تعیین توانایی تولید کنیدی قارچ‌های بیمارگر، از سه ماده‌ی جامد طبیعی به‌عنوان محیط کشت استفاده گردید. نتایج این آزمایش نشان داد، تفاله‌ی چغندرقند بیشترین توانایی را در تولید کنیدی برای هر دو گونه‌ی قارچ بیمارگر دارد. این محیط به علت عملکرد بالا در تولید کنیدی، به-عنوان یک محیط مناسب برای تولید انبوه کنیدی‌های قارچ بیمارگر معرفی شد. نتایج این پژوهش نشان می-دهد که استفاده از قارچ‌های بیمارگر حشرات به‌عنوان یک ابزار مدیریتی در مبارزه‌‌ی‌زیستی سوسک شاخک بلند رزاسه می‌تواند امیدبخش باشد.

Beauveria bassiana؛ Metarhizium anisopliae؛ سوسک شاخک بلند رزاسه؛ بیماری‌شناسی در حشرات؛ میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM)؛ زهرآگینی