عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

پریسا هنرمند؛ قدیر نوری قنبلانی؛ هوشنگ رفیعی؛ مهدی حسن پور؛ علی اصغر فتحی

استاد دانشگاه

سن گندم، Eurygaster integriceps Puton (Het.: Scutelleridae)، مهم‌ترین آفت مزارع گندم و جو در ایران می-باشد و خسارات کمی و کیفی قابل توجهی به این محصولات وارد می‌کند. در حال حاضر مبارزه شیمیایی متداول‌ترین روش برای کنترل این آفت به شمار می‌رود. در این پژوهش اثرات کشندگی سه ترکیب شیمیایی و دو عصاره گیاهی تجاری روی سن گندم در مزرعه و آزمایشگاه بررسی و مقایسه شد. تیمارها عبارت بودند از: دلتامترین+ تیاکلوپرید (پروتئوس®OD 11%) 1000 میلی‌لیتر در هکتار، لامبداسی‌هالوترین (کاراته®CS 10%) 75 میلی‌لیتر در هکتار، دلتامترین (دسیس®EC 2.5%) 300 میلی‌لیتر در هکتار، صابون گیاهی روغن نارگیل (پالیزین®SL 65%) و عصاره سیر (سیرینول®EC 80%) 1000 میلی‌لیتر در هکتار. در بررسی مزرعه‌ای این تیمارها در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 4 تکرار روی پوره‌ سن 3 و سن‌مادر طی سال‌های 1393 و 1394 در مزارع گندم منطقه کورائیم استان اردبیل بررسی شدند. در اردیبهشت ماه با رسیدن تراکم سن‌های مادری به چهار عدد در متر مربع تیمارها در کرت‌های آزمایشی به کار برده شد. نمونه‌برداری‌ها یک روز قبل و 3، 6، 9 و 12 روز بعد از تیمار انجام گرفت. درصد تلفات تیمارها توسط فرمول هندرسون- تیلتون محاسبه شد. تجزیه داده‌ها با استفاده از نرم افزار SAS و مقایسه میانگین تیمارها با آزمون SNK در سطح احتمال 5 درصد انجام شد. طبق نتایج، میانگین درصد مرگ و میر ناشی از پنج تیمار ذکر شده روی سن‌های مادر و پوره‌ها طی دو سال بررسی به ترتیب 1/98، 6/96، 9/90، 71 و 5/55 برای حشرات بالغ و 8/95، 1/88، 2/94، 2/48 و 4/52 برای پوره‌های سن گندم به دست آمد. به طور کلی 12 روز بعد از تیمار، حشره‌کش‌های شیمیایی 94 درصد مرگ و میر روی سن گندم ایجاد کردند. بررسی آزمایشگاهی با 5 غلظت برای هر تیمار و 4 تکرار روی حشرات بالغ سن گندم که در یک روز جمع‌آوری شده بودند و در داخل اتاقک رشد تنظیم شده در دمای 2±25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±70 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی در آزمایشگاه انجام شد. برای انجام آزمایشات زیست سنجی از روش کاغذ صافی و قرار دادن حشرات بالغ بر روی کاغذ صافی‌های تیمار شده در داخل ظروف پتری استفاده گردید و پس از 24 ساعت تعداد حشرات مرده شمارش شدند. بر اساس تجزیه و تحلیل پروبیت داده‌ها، دلتامترین و سیرینول با LC50 معادل 35/1 و 2155 میکرولیتر ماده موثره بر لیتر به ترتیب بیشترین و کمترین کشندگی را نشان دادند. در هر دو بررسی صحرایی و آزمایشگاهی عصاره‌های گیاهی پالیزین و سیرینول در مقایسه با حشره‌کش‌های شیمیایی خاصیت حشره‌کشی کمتری نشان دادند، با این وجود به دلیل کم خطر بودن برای محیط زیست می‌توان از آن‌ها در برنامه‌های مدیریت تلفیقی سن گندم استفاده نمود.

Eurygaster integriceps؛ سمیت؛ حشره‌کش‌ها؛ عصاره‌های گیاهی