مطالعه‌ی مقدماتی ترکیب توده جمعیتی حشرات شکارشده توسط گیاه Silene conica (Caryophyllaceae) در شهرستان داراب، استان فارس، ایران
عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران
نویسندگان
چکیده
جنس Silene یکی از جنس‌های بزرگ خانواده Caryophyllaceae و مشتمل بر 98 گونه گیاهی در ایران است که 26 گونه آن اندمیک ایران می‌باشند. در شهرستان داراب، گونه S. conica، یک علف هرز مهم مزارع گندم محسوب می‌شود که از اواسط پاییز در مزارع سبز شده و دوران رشد و نموی آن در اواخر اردیبهشت ماه به پایان می‌رسد. این گیاه در طول رشد و نمو خود و بهویژه در دوران ساقه‌دهی و گلدهی، ماده چسبناکی را روی ساقه‌ها، برگ‌ها و گل‌آذین خود تولید می‌کند که باعث چسبیدن حشرات به آن می‌شود. پژوهش حاضر به بررسی ترکیب توده جمعیتی چسبیده به گیاه S. conica در محوطه دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب پرداخته است. بدین منظور در پنجم اردیبهشت ماه 1394، تعداد 8 بوته این گیاه به طور تصادفی برداشت و حشرات به دام افتاده در ماده چسبناک روی هر کدام از بوته‌های این گیاه جمع‌آوری و شمارش شدند. سپس حشرات جمع‌آوری شده در سطح راسته و خانواده مورد شناسایی گردیدند. نتایج نشان داد که در مجموع روی این بوته‌ها، 264 حشره با میانگین 33 عدد روی هر بوته به دام افتاده بودند. حداکثر تعداد حشره روی یک بوته، 71 و حداقل 8 عدد ثبت گردید. افراد جمع‌آوری شده متعلق به پنج راسته بال‌غشاییان، ناجوربالان و جوربالان، دوبالان، بال‌ریشکداران و سخت بال‌پوشان بودند. بیشترین تعداد افراد شکار شده مربوط به راسته بال غشائیان و پس از آن راسته جوربالان و زیرراسته جوربالان بودند. از راسته بال‌غشائیان، افراد خانواده‌های Braconidae و اغلب از زیرخانواده Aphidiinae، مورچه‌ها Formicidae، Platygastridae و بالاخانواده Chalicidoidea، از راسته Heteroptera، افراد بالاخانواده Aphidoidea و خانواده Anthocoridae، از راسته دوبالان، زیرراسته‌های پشه‌ها Nematocera و مگس‌ها Cyclorrhapha، از سخت بال‌پوشان، خانواده‌های Coccinellidae، Cerambycidae و Staphylinidae به دام افتاده بودند. اندازه بدن در حشرات به دام افتاده از یک میلیمتر در افراد به دام افتاده از راسته بال‌ریشکداران تا حداکثر 10 میلیمتر در راسته سخت بال پوشان، به طور مثال کفشدوزک هفت نقطه‌ای متغیر بود. نتایج این پژوهش از دیدگاه‌های متفاوتی، قابلتحلیل است. از دیدگاه کنترل زیستی، گیاه S. conica با ترشح ماده چسبناک یک گیاه تله برای زنبورهای پارازیتوئید و یکی از عوامل کاهش دهنده جمعیت آنها در طبیعت و یک تهدید محسوب می‌گردد که لازم است با کنترل این علف هرز، از این دشمنان طبیعی در مزارع حفاظت و حمایت کرد. با این حال، جذب و شکار دوبالان و بهویژه پشه‌ها توسط ماده چسبناک این گیاه، می‌تواند در مبارزه با آفات بهداشتی و دوبالان مزاحم در منازل یا مکان‌های انسانی به عنوان یک ماده طبیعی و کارا مورد استفاده قرار گیرد. مطالعات دیگری به منظور شناخت ترکیبات جذاب و مواد تشکیل دهنده ماده چسبناک ترشح شده توسط این گیاه و امکان استفاده از آن در تله‌های چسبنده ضروری می‌باشد.
کلیدواژه ها