عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

مجید الداغی؛ جواد زیار پایین رودپشتی؛ ابوالقاسم قاسمی

کشور ایران یکی از کشورهای مهم صادرکننده‌ی مرکبات در جهان بوده و از نظر میزان تولید مقام هفتم را در دنیا دارا است. بلاست مرکبات از جمله بیماری‌های شایع در اکثر نقاط مرکبات خیز دنیا می‌باشد. علائم بلاست روی پهنک و دمبرگ عموماً به‌صورت نقاط آب-سوخته یا نواحی سیاه پدید آمده که به تدریج گسترش می‌یابد و نهایتاً منجر به خشکیدن سرشاخه‌ها می‌شود. بلاست مرکبات عمدتاً به وسیله سویه‌های Pseudomonas syringae pv. syringae (Pss) ایجاد می‌شود. اما در بعضی از نواحی مازندران عامل این بیماری Pseudomonas viridiflava گزارش شده است. در ایران، برای اولین بار در سال 1367 این بیماری به صورت پژمردگی و خشکیدگی سرشاخه‌های پرتقال و آلمو (Citrus macrophylla) در شمال کشور مشاهده شد. شیوع این بیماری معمولاً در سال‌هایی حادث می‌شود که دوره‌های ممتد مرطوب با درجه حرارت پایین (و در نتیجه یخ زدن) طی اواخر فصل زمستان و یا اوایل بهار وجود داشته باشد. با توجه به بروز بیماری بلاست مرکبات با شدت بالا در منطقه مازندران و خسارت قابل توجه آن، راهکارهای پیشگیری از ورود عامل بیماری به داخل گیاه و ظهور بیماری، یکی از بهترین و اقتصادی‌ترین روش‌های کاهش بروز بیماری‌ بوده که می‌تواند در مدیریت تلفیقی بیماری مورد استفاده قرار گیرد. به نظر می‌رسد عامل بیماری در ماه‌های گرم سال از روی مرکبات به روی سایر گیاهان علفی منتقل شده و بقای رو‌رستی در روی آن‌ها دارد. بر این اساس، به منظور بررسی اثر کنترل علف‌های هرز باغات مرکبات در میزان ظهور بیماری بلاست و همچنین خسارت ناشی از سرمازدگی (باکتری عامل بیماری به عنوان هسته یخ)، دو باغ بزرگ مرکبات به طور مجزا در دو منطقه استان مازندران در نظر گرفته شد. تیمارهای مورد بررسی برای کنترل علف‌های هرز در این باغات عبارت بود از: 1) کنترل شیمیایی با استفاده رانداپ (به میزان 6 تا 10 لیتر در هکتار)؛ 2) کنترل مکانیکی علف‌های هرز؛ و 3) تیمار شاهد که فاقد هرگونه کنترل شیمیایی یا مکانیکی بود. این آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با شش تکرار انجام شد. شاخص بیماری بر اساس روش Louws و همکاران محاسبه گردید و نتایج حاصل با کمک نرم افزار MSTAT-C آنالیز گردید. بهترین نتیجه آزمون (کمترین میزان بروز علایم بیماری بلاست) در تیمار آزمایشی مربوط به کنترل شیمیایی علف‌های هرز توسط راندآپ ثبت گردید. تیمار آزمایشی مربوط به کنترل مکانیکی علف‌های هرز هم بطور معنی‌داری میزان ظهور بیماری را نسبت به شاهد آزمایش (بدون عملیات کنترلی) کاهش داد. نتایج نشان می‌دهد که کنترل علف‌های هرز باغ‌های مرکبات در کاهش بروز بیماری بلاست بطور معنی‌داری موثر بوده و می‌توان از آن در مدیریت تلفیقی بیماری بهره جست.

مرکبات؛ بلاست؛ علف هرز؛ کنترل شیمیایی؛ کنترل مکانیکی