عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

مسعود اکبری مطلق؛ مسعود شمس بخش؛ رضا توانایی سراب

تیرة گیاه زرشک (Berberidaceae) شامل از 17 جنس و حدود 650 گونه می‌باشد. انواع مختلف گیاه زرشک به دلیل موارد استفاده‌ متنوع از جمله زینتی، دارویی و یا مصارف خوراکی در سراسر جهان اهمیت دارند، گیاه زرشک زینتی (Berbris thumbergii) بومی کشور ژاپن می باشد که در اکثر مناطق دنیا از جمله آمریکا، قاره اروپا و شرق آفریقا، بخش  های گسترده ای از آسیا و استرالیا کشت می شود. در ایران نیز اکثر پارک  ها و فضای سبز شهری به میزان بالایی کشت می شود. آلودگی  های فیتوپلاسمایی از عوامل کاهش دهنده محصولات مهم گیاهی در سراسر جهان شناخته شده اند. در طی چند سال گذشته علایمی شبیه به علایم بیماری‌ های ناشی ‌از فیتوپلاسماها شامل کتابی شدن ساقه، ریزیرگی،... از درختچه  های زرشک زینتی استان  های مختلف کشور از جمله تهران، آذربایجان شرقی، اصفهان، خراسان شمالی و خراسان رضوی گزارش ‌شده ‌است. هدف از تحقیق حاضر ردیابی علایم شبه فیتوپلاسمایی و بررسی تنوع ژنتیکی فیتوپلاسمای همراه درختچه های زرشک زینتی در سه استان خراسان رضوی، آذربایجان شرقی و تهران بود. از درختان دارای علایم در استان‌های یاد شده نمونه برداری انجام شد و آلودگی آنها به فیتوپلاسما مورد بررسی قرار گرفت. برای ردیابی فیتوپلاسما در گیاهان دارای علائم، ابتدا دی ان ای کل از گیاهان دارای علائم (رگبرگ های میانی، پوست ساقه یا دم برگ) و گیاهان فاقد علایم ( بدون علائم به عنوان کنترل منفی) به روش CTAB تغییر یافته، استخراج گردید. سپس با استفاده از آزمون پی سی آر اشیانه ای با جفت آغازگر اختصاصی فیتوپلاسماها P1/P7 و nested-PCR با جفت آغازگرهای P1/P7 و R16/F2n/R16R2 ، آلودگی نمونه‌ های دی ان ای به فیتوپلاسما بررسی شد. تکثیر قطعه1200 جفت باز از ژن 16S rRNA در نمونه‌ های دارای علایم و عدم تکثیر چنین قطعه‌ای در نمونه‌های فاقد علایم تایید کننده حضور فایتوپلاسما در همه‌ی نمونه‌های دارای علائم بود. قطعات تکثیر یافته درون وکتورpTG/19-T همسانه سازی و سپس توالی یابی شدند. نتایج حاصل از توالی یابی قطعات همسانه سازی شده نشان داد قطعه F2nR2 ژن 16S rRNA از فیتوپلاسمای همراه با کتابی شدن زرشک زینتی با ضریب شباهت کمتر از 85% با استرین های مربوط به 33 گروه قبلی و الگوی برش آنزیمی RFLP مجازی متفاوت ناشی از 17 آنزیم برشی و آنالیز فیلوژنی مشخص کرد که احتمالا فیتوپلاسمای همراه با کتابی شدن زرشک زینتی به عنوان یک نماینده برای یک گروه جدید (16S XXXIV) فیتوپلاسمایی می‌باشد. همچنین نتایج حاصل از تنوع ژنتیکی نشان داد در بین جدایه های مختلف فیتوپلاسمای همراه با کتابی شدن زرشک زینتی در ایران تنوع ژنتیکی وجود دارد.

زرشک؛ فیتوپلاسما؛ کتابی شدن؛ nested-PCR؛ RFLP؛ مجازی