عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

مهدی بهلول زاده؛ آزاده زاهدی گلپایگانی؛ علیرضا صبوری؛ حسین اللهیاری

تشکیل گروه با افراد هم‌گونه پدیده‌ای فراگیر در سلسله جانوری است که از کارکردهایی مانند کاهش خطر شکارگری، افزایش کارایی کاوشگری و موفقیت تولیدمثلی برخوردار است. در این پژوهش رفتار تشکیل گروه در لاروهای شش گونه از کنه‌های فیتوزئید شامل شکارگر اختصاصی کنه‌های تارتن تترانیکید Phytoseiulus persimilis Athias-Henriot، شکارگر انتخابی کنه‌های تارتن Neoseiulus californicus McGregor، شکارگرهای عمومیNeoseiulus barkeri Hughes و Amblyseius swirskii Athias-Henriot و گرده‌خوارهای تخصصی Euseius stipulatus Athias-Henriot و Euseius scutalis Athias-Henriot (Acari: Phytoseiidae) ارزیابی شد. برای این منظور، هشت لارو هم‌سن از هریک از گونه‌ها در برش‌های برگی وارونه (1×1 سانتی‌متر مربع) از گیاه لوبیا که روی اسفنج‌های اشباع از آب درون پتری دیش (قطر 6 سانتی‌متر) محصور شده بودند، قرار گرفتند. بیست و چهار ساعت پیش از انجام آزمایش‌ها، یک کنه ماده و سه پوره Tetranychus urticae Koch به واحدهای آزمایشی معرفی شدند تا نشانه‌های فعالیت شکار برای لاروها فراهم شود. پیش از انجام آزمایش‌ها تارهای تنیده شده و تخم‌های کنه‌های تارتن حذف شدند. برای ایجاد نشانه‌های حضور شکار برای لاروهای E. stipulatus و E. scutalis ماده‌ و پوره‌های کنه Oligonychus perseae Tuttle, Baker and Abbatiello مورد استفاده قرار گرفت. موقعیت لاروها در برگ‌ها به ترتیب سه، شش و نه ساعت پس از معرفی لاروهای هم‌سن به واحدهای آزمایشی، ثبت شد. تمام لاروهایی که در فاصله‌ای کمتر از چهار برابر طول بدن لارو مجاورشان قرار داشته و بدون حرکت بودند به عنوان لاروهایی که تمایل به تشکیل گروه داشتند ثبت شدند. با توجه به کوچک بودن واحدهای آزمایشی، امکان برخورد لاروها با یکدیگر در واحدها فراهم بود و لاروها می‌توانستند با استفاده از نشانه‌های تماسی و بویایی افراد هم‌گونه را شناسایی نمایند و در صورت تمایل به آن‌ها بپیوندند. برای هر تکرار یک میانگین تمایل به تشکیل گروه با محاسبه نسبت میانگین لاروهای موجود در گروه‌ها از تعداد هشت لارو، در سه مشاهده انجام شده، به‌دست آمد. تمایل میانگین به تشکیل گروه برای هر یک از گونه‌ها با محاسبه نسبت تعداد لاروهای موجود در گروه‌ها به تعداد کل لاروها به‌دست آمد. آنالیز داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS 19 و روش آنالیز واریانس یک راهه و مقایسه‌های چندگانه انجام شد. نتایج نشان داد که اختلاف معنی‌داری در تمایل به تشکیل گروه در لاروهای گونه‌های مختلف وجود دارد (P < 0.001). لاروهای P. persimilis بیشترین میزان تمایل به تشکیل گروه را نشان دادند و لاروهای N. californicus، N. barkeri، A. swirskii و E. stipulates به ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. لاروهای E. scutalis کمترین میزان تمایل به تشکیل گروه را نشان دادند. نتایج نشان داد که لارو شکارگرهای اختصاصی و انتخابی کنه‌های تارتن در مقایسه با لارو شکارگرهای عمومی و گرده‌خوارهای تخصصی، تمایل بیشتری برای تشکیل گروه دارند.

کنه‌های شکارگر؛ خطر شکارگری؛ تیپ‌های زیستی