سوسک‌های خانواده‌ی Mycetophagidae (Col.: Tenebrionoidea)، گزارش میزبانی جدید برای کنه‌های پارازیتوئید خانواده Acarophenacidae (Acari: Heterostigmatina) از ایران

عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

الهام ارجمندی؛ حمیدرضا حاجی قنبر؛ امید جوهرچی

خانواده‌ی Acarophenacidae متعلق به بالاخانواده‌ی Pyemotoidea از کوهورت Heterostigmatina (Acari: Prostigmata) می‌باشد که از نظر شکل ظاهری و اندازه و طول بدن (100 تا 350 میکرون) تا حد زیادی مشابه کنه‌های خانواده-یTarsonemidae هستند. ارتباط با بندپایان مختلف به ویژه حشرات، خصوصیت منحصر به فرد بسیاری از کنه‌های هترواستیگمایان می‌باشد. این ارتباط می‌تواند دامنه‌ی متغیری از یک پدیده‌ی فورزی ساده برای عبور از شرایط نامساعد محیطی تا روابط بسیار تخصصی مانند پارازیتیسم و پارازیتوئیدیسم را در برگیرد. پدیده‌ی پارازیتوئیدیسم یک امر رایج در کنه‌های خانواده‌ی Acarophenacidae است. ماده‌ های بالغ این کنه‌ها پارازیتوئید تخم حشرات هستند و به دلیل داشتن تخصص میزبانی، تغذیه از تخم حشرات، و فقدان اثرات سمی روی افراد یا حیوانات اهلی، به طور بالقوه توسط برخی از محققین به عنوان عوامل کنترل بیولوژیک در سیستم‌های بسته مانند انبارهای مواد غذایی در نظر گرفته می‌شوند. این خانواده دارای 7 جنس و حدود 35 گونه در دنیا است. گونه‌های جنس‌های Aethiophenax Mahunka, 1981، Paracarophenax Cross, 1965 و برخی از گونه‌های جنس Acarophenax Newstead and Duwall, 1918 از این خانواده، با سوسک‌هایی از خانواده‌های مختلف راسته‌ی Coleoptera در ارتباط بوده و تا کنون از روی میزبان هایی از خانواده‌های Cucujidae، Dermestidae، Cerambycidae، Nitidulidae، Curculionidae (subfamily Scolytinae) و Tenebrionidae جمع‌آوری شده‌اند. نمونه‌برداری در روز و به صورت مستقیم انجام شد به این صورت که بعد از جدا کردن قارچ پوسیده از درختی که قارچ روی آن روییده بود، این قارچ‌ها به خوبی مورد بررسی قرار گرفتند و سوسکهای مرتبط با آن جدا سازی شده و در ظرف حاوی الکل 96 در صد قرار داده شدند و پس از انتقال به آزمایشگاه به وسیله استریومیکروسکپ مورد بررسی قرار گرفتند و کنه‌های مرتبط با این سوسک‌ها جداسازی و با اسید لاکتیک شفاف و در محلول هویر نصب شدند. طی نمونه‌برداری‌هایی که به منظور شناسایی فون کنه‌های پیش‌استیگما در تابستان 1394 از جنگل‌های شمال ایران انجام گرفت، گونه‌ی جدیدی از جنس Aethiophenax در ارتباط با سوسک قارچ‌خوار Mycetophagus quadripustulatus (Linnaeus, 1761) از خانواده‌ی Mycetophagidae در ارتفاعات جنگلی منطقه‌ی کلاردشت استان مازندران یافت شد که این گزارش میزبانی برای کنه‌های خانواده‌ی Acarophenacidae در جهان جدید محسوب می شود و تاکنون گزارشی مبنی بر میزبانی این خانواده برای کنه‌های Acarophenacidae به ثبت نرسیده است. گونه‌ی جدید مزبور از جنس Aethiophenax (که به زودی توصیف خواهد شد) به صورت یک کلنی نسبتا بزرگ از زیر بالپوش تعدادی از این سوسک‌ها یافت شد. وجود این کنه روی سوسک مزبور می تواند از جنبه مبارزه بیولوژیک حائز اهمیت باشد.

کلمات کلیدی: فون؛ پارازیتوئیدیسم؛ تخصص میزبانی