عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

سمانه احمدیان؛ پریسا لطف الهی؛ علی مهرور

کنه‌ی تارتن دولکه‌ای، Tetranychus urticae Koch (Acari: Tetranychidae) آفتی با اهمیت اقتصادی بسیار بالا روی خیلی از محصولات زراعی و باغی از جمله لوبیا می‌باشد. کنترل رایج و مرسوم این آفت با استفاده از کنه‌کش‌ها اغلب باعث بروز اثرات جانبی از جمله‌ اثر روی موجودات غیرهدف، ایجاد نژادهای مقاوم به آفت‌کش‌ها، کاهش سلامت مصرف‌کنندگان و خطرات زیست‌محیطی می‌شود که این امر منجر به استفاده از روش‌های کنترلی جایگزین از جمله به‌کارگیری عوامل کنترل زیستی شده است. قارچ بیمارگر حشرات، Beauveria bassiana (Balsamo) Vuillemin یکی از بیمارگرهای مهم بندپایان است که نقش مهمی در تنظیم جمعیت کنه‌ها در اکوسیستم‌های کشاورزی دارد. در این مطالعه حساسیت مراحل نابالغ T. urticae نسبت به جدایه‌ی بومی این قارچ (EAZ-1) مورد بررسی قرار گرفت و این جدایه از آزمایشگاه پاتولوژی حشرات گروه گیاه‌پزشکی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان تهیه گردید. جهت تهیه‌ی سوسپانسیون‌ قارچی، جدایه‌ی مزبور در ظروف پتری هشت سانتی‌متری روی محیط SDAY در دمای °C2±25 به مدت 15 روز کشت داده شده و سپس اسپورها جمع‌آوری گردیدند. همه‌ی آزمایش‌ها روی مراحل نابالغ جمعیت پرورش یافته روی لوبیا (Phaseolus vulgaris L. رقم Sunray) و در شرایط آزمایشگاهی ( °C2±25، دوره‌ی نوری 16: 8) صورت گرفت. قطعات برگی مربع‌شکل (2×2 سانتی‌متر) لوبیا در جعبه‌های پلاستیکی شفاف به ابعاد 12×10×5 ساتتی‌متر مفروش شده با پنبه‌ی خیس (سه قطعه‌ی برگی در هر جعبه، هرکدام دارای پنج لارو و در کل 15 لارو در هر جعبه) قرار داده شده و سوسپانسیون کنیدیومی قارچی با هفت غلظت 103×1، 104×1، 104×5، 105×1، 105×5، 106× 1 و 107×1 اسپور در میلی‌لیتر روی آن‌ها پاشیده شد. در تیمار شاهد نیز از آب مقطر استفاده گردید و آزمایش‌ها سه مرتبه تکرار شدند. نرخ مرگ و میر روزانه به مدت 10 روز با کمک استریومیکروسکوپ مشاهده و ثبت شد. داده‌های مربوط به تعداد تبدیل به 5/0√x+ شده و سپس تجزیه‌ی پروبیت آزمایش‌ها با کمک نرم‌افزار آماری SPSS نسخه‌ی 22 انجام و مرگ و میر تیمار شاهد با استفاده از فرمول ابوت اصلاح شد. نتایج نشان‌دهنده‌ی حساسیت بالای کنه‌های نابالغ به جدایه‌ی EAZ-1 بود. درصد مرگ و میر مراحل نابالغ از 7/43 تا 100 درصد متغیر بود که حاکی از بیماری‌زایی بالا و سریع قارچ در تمامی غلظت‌ها می‌باشد. میزان LC50 این جدایه‌ 103×4/5 اسپور در میلی‌لیتر و LT50 آن معادل 92/35 ساعت به دست آمد. هم‌چنین میزان ظهور کنه‌ی کامل از صفر تا 55/35 درصد به ترتیب برای غلظت‌های 107×1 تا 103×1 اسپور در میلی‌لیتر مشاهده شد. این نرخ پایین بلوغ نشان‌دهنده‌ی کاهش بیش از حد رشد جمعیت کنه بر اثر تیمار با قارچ بیمارگر است. بنابراین جدایه‌ی بومی EAZ-1 قارچ B. bassiana کشندگی بالایی روی مراحل نابالغ کنه پرورش داده شده روی برگ‌های لوبیا داشته که می‌تواند به عنوان یکی از عوامل کنترلی موثر روی کنه‌ی تارتن دو‌لکه‌ای در نظر گرفته شود.

جدایه؛ زهرآگینی؛ سوسپانسیون کنیدیومی؛ قارچ‌های بیمارگر حشرات