عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

سمیه صلواتی؛ حامد غباری؛ امین صادقی؛ مصطفی معروفپور

یکی از روش‌های مناسب جهت کنترل بید سیب‌زمینی Phthorimaea operculella (Zeller) (Lep.: Gelechiidae) به عنوان یکی از آفات مهم سیب‌زمینی در مزرعه و انبار، استفاده از ارقام مقاوم می‌باشد. بدین منظور با مطالعه پارامترهای زیستی و دموگرافی آفت، مقاومت سه رقم سیب‌زمینی (جلی، مارفونا و میلوا) نسبت به بید سیب‌زمینی ، مورد بررسی قرار گرفت. این آزمایش در دمای 2 ± 25 درجه‌ی سلسیوس، رطوبت نسبی 5 ±65 درصد و دوره‌ی نوری 14 ساعت روشنایی و 10 ساعت تاریکی انجام گرفت. آزمایش با 30 عدد تخم بید سیب‌زمینی روی برگ سیب‌زمینی از هر رقم به صورت جداگانه آغاز شد و طول دوره‌های مختلف زندگی آفت (تخم، لارو و شفیره و حشره‌ کامل نر و ماده) و میزان مرگ و میر هر مرحله به صورت روزانه ثبت گردید. پس از ظهور حشرات کامل، افراد نر و ماده جفت شدند و روزانه تعداد تخم‌های گذاشته شده شمارش و ثبت شد. پارامترهای زیستی، تولید مثل و پارامترهای رشد جمعیت بید سیب‌زمینی روی برگ سیب‌زمینی با استفاده از جدول زندگی دوجنسی ویژه سن- مرحله و نرم افزار Twosex- MsChart محاسبه گردید. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده برگ ارقام مختلف سیب‌زمینی تاثیر معنی‌داری روی طول دوره‌ی مراحل لارو (046/0=P ، 61 ،2=df و 238/3=F) و کل دوره‌ی زیستی حشره نر از تخم تا مرگ (049/0=P ، 26 ،2=df و 40/3=F) داشت، اما روی مراحل تخم، شفیره، مراحل نابالغ، حشره‌ی بالغ نر و ماده و کل دوره‌ی زیستی حشره ماده از تخم تا مرگ تاثیر معنی‌داری نشان نداد (05/0<P). پارامترهای تولید مثل شامل طول دوره‌های قبل از تخم‌ریزی از ظهور حشرات کامل تا تخم‌ریزی و کل دوره‌ی قبل از تخم‌ریزی حشرات کامل، تخم‌ریزی، پس از تخم‌ریزی، تخم‌ریزی روزانه و تخم‌ریزی کل بید سیب‌زمینی روی غده سه رقم سیب‌زمینی اختلاف معنی داری را نشان نداد (05/0<P). کم‌ترین نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm) روی برگ رقم جلی (114/0 بر روز) و کم‌ترین نرخ خالص تولیدمثل (R0) روی برگ رقم جلی (867/14 افراد متولد شده به ازای هر فرد) مشاهده شد. در این تحقیق مدت زمان یک نسل (T)، نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ) و نرخ ناخالص تولید مثل (GRR) بید سیب‌زمینی در سه رقم مورد بررسی با یکدیگر اختلاف معنی‏داری نداشتند. بر اساس این نتایج رقم جلی نسبت به سایر ارقام مورد بررسی برای نشو و نمای بید سیب‌زمینی نامطلوب است و از آن می‌توان در برنامه‌های مدیریت تلفیقی بید سیب‌زمینی استفاده کرد.

ارقام مقاوم؛ برگ سیب زمینی؛ بید سیب‌زمینی؛ فراسنجه‌های زیستی