عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

آرمان عبدالملکی؛ زهرا تنهامعافی؛ هوشنگ رفیعی دستجردی

لاروهای پروانه Pieris brassicae یکی از مهم‌ترین آفات گیاهان تیره‌ی Brassicaceae می‌باشد. نماتدهای بیمارگر حشرات یک روش جایگزین کارآمد برای آفت‌کش‌های شیمیایی است. نماتدهای بیمارگر حشرات دارای رابطه‌ی همزیستی با باکتری‌هایی از خانواده Entrobacteriaceae هستند. لاروهای آلوده کننده‌ی این نماتدها (IJs) پس از ورود به داخل بدن میزبان باکتری‌های همزیست را به داخل همولنف رها می‌کنند و از طریق تکثیر و تولید برخی متابولیت‌ها باعث ایجاد عفونت عمومی و در نتیجه مرگ میزبان می‌شود. مرحله‌ی مهم برای آلوده‌سازی موفق به وسیله‌ی عوامل کنترل بیولوژیک و کشتن میزبان غلبه‌ی آنها بر استراتژی‌های ایمنی حشره‌ی میزبان است. مطالعه‌ی حاضر پاسخ سیستم ایمنی P. brassicae در تقابل با Steinernema feltiae (Filipjev)، Heterorhabditis bacteriophora، باکتری‌های همزیست آن‌ها (Xenorhabdus bovienii، Photorhabdus temperata subsp. temperata)را نشان می‌دهد. نماتدهای S. feltiae و H. bacteriophora استفاده شده در این آزمایشات از خاک‌های استان کردستان جداسازی گردید. این نماتدها پس از شناسایی برای انجام آزمایشات و همچنین جداسازی باکتری همزیست مورد استفاده قرار گرفتند. باکتری‌های X. bovienii و P. temperata subsp. temperata از لاروهای آلوده کننده‌ی نماتد که ضدعفونی سطحی شده بودند جداسازی و شناسایی گردید. برای انجام این آزمایشات 10 لارو آلوده‌کننده‌ی نماتدها، 10 میکرولیتر از هر کدام از باکتری‌های همزیست آنها به صورت جداگانه به داخل همولنف لاروهای سن چهارم P. brassicae تزریق شد. به طور مشابهی پس از تزریق S. feltiae و H. bacteriophora افزایش در فعالیت فنول‌اکسیداز (در 3 ساعت) مشاهده گردید اما پس از این زمان میزان غلظت این آنزیم رو به کاهش گذاشت نشان از سرکوب فنول‌اکسیداز بود. اگرچه میزان این کاهش در فعالیت فنول‌اکسیداز در تیمار H. bacteriophora شدیدتر بود. اما کاهش فعالیت آنزیم فنول‌اکسیداز برخلاف نماتدها بلافاصله بعد از تزریق باکتری‌های همزیست که این اختلاف زمان می‌تواند بیانگر زمان لازم برای ورود باکتری‌ها به داخل همولنف در هنگام تزریق نماتد باشد. همچنین این مطالعه نشان داد که هر دو باکتری‌های زنده و کشته شده دارای تاثیر سرکوبگری بر فعالیت فنول‌اکسیداز دارند که علت این امر می‌تواند به دلیل حضور فاکتور متصل شونده در باکتری‌های زنده و کشته شده به پروتئین‌های شناساگری باشد که با لامینارین پیوند برقرار می‌کند. همچنین نتایج نشان داد که باکتری همزیست H. bacteriophora، P. temperata subsp. temperata، در مقایسه با X. bovienii دارای تاثیر بیشتری بر سرکوب آنزیم فنول-اکسیداز بود که این امر می‌تواند بالاتر بودن این تاثیر در نماتد H. bacteriophora در مقایسه با S. feltiae را توجیه کند. همچنین در این مطالعه غلظت آنزیم لیزوزیم که از آنزیم‌های فعال روی باکتری‌ها است در لاروهای P. brassicae وقتی که در تنازع با باکتری‌های X. bovienii و P. temperata subsp. temperata زنده و کشته شده هستند افزایش یافت.

لیزوزیم؛ فنول‌اکسیداز؛ Steinernema feltiae؛ Xenorhabdus bovienii