عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

داود شیردل؛ عزیز شیخی

تریپس پیازThrips tabaci Lindeman (Thysanoptera: Thripidae) آفت اقتصادی گیاهان پیاز در سراسر جهان است و به عنوان آفت درجه‌ی یک پیاز در مناطق مختلف ایران از جمله استان آذربایجان شرقی شناخته شده است. به علت کاربرد نادرست حشره‌کش-های موثر برای کنترل تریپس، مقاومت در این آفت توسعه یافته است. بنابراین معرفی حشره‌کش‌های جدی و موثر برای کنترل تریپس ضرورت دارد. حشره‌کش پروتئوس (فرآورده‌ی شرکت بایرکراپ‌ساینس آلمان) مخلوطی از دو حشره‌کش تیاکلوپراید و دلتامترین است که به صورت فرمولاسیون OD (پخش‌شونده در روغن) به بازار عرضه می‌شود. به منظور بررسی کارایی این حشره‌کش و چند حشره‌کش رایج و معرفی موثرترین آن‌ها علیه تریپس پیاز، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با هشت تیمار حشره‌کش و یک تیمار شاهد در چهار تکرار در یک مزرعه‌ی پیاز رقم آذرشهر در منطقه‌ی خسروشاه استان آذربایجان شرقی طی سال 1391 اجرا شد. هر تکرار یک کرت در ابعاد 3×3 متر بود. بذور پیاز به صورت ردیفی داخل هر کرت کاشته شدند. تیمارها شامل: تیاکلوپراید + دلتامترین (پروتئوس OD 10 دوزهای 7/0 و یک در هزار)، دیازینون EC 60 (دوز 5/1 در هزار)، سایپرمترین EC 10(دوز 3/0 در هزار)، ایمیداکلوپراید SC 350 (دوز 5/0 در هزار) و شاهد (آب‌پاشی) بودند. علاوه بر این حشره‌کش‌های پروتئوس، دیازینون و سایپرمترین به صورت مخلوط با یک ماده‌ی چسباننده (فرآورده‌ی شرکت کیمیا سبز) به مقدار 5/0 گرم در لیتر مورد آزمایش قرار گرفتند. ایمیداکلوپراید به صورت محلول‌دهی در خاک و سایر تیمارها به صورت محلول‌پاشی روی بوته‌های پیاز به کار رفتند. سم‌پاشی بر اساس آستانه زیان اقتصادی (10 تریپس در هر بوته) در چهار نوبت انجام شد. فواصل نوبت‌های سم‌پاشی 10-7 روز بود. یک روز قبل و یک هفته بعد از سم‌پاشی اول، دوم و سوم و همچنین چهار و ده روز بعد از سم‌پاشی چهارم؛ پنج بوته‌ از هر کرت به صورت تصادفی نمونه‌برداری و تعداد تریپس‌های زنده‌ی روی آن‌ها شمارش گردید. درصد تاثیر حشره‌کش‌ها با استفاده از فرمول هندرسون- تیلتون تعیین شد. تجزیه‌ی داده‌ها به وسیله‌ی نرم‌افزار آماری MSTATC انجام گرفت. نتایج نشان داد در هر نوبت سم‌پاشی، حشره‌کش‌های مورد آزمایش از نظر درصد تاثیر با یکدیگر اختلاف معنی‌دار داشتند. همچنین بین نوبت‌های مختلف سم‌پاشی نیز از این نظر اخلاف معنی‌دار وجود داشت. حشره‌کش‌های مورد آزمایش در دومین نوبت سم‌پاشی دارای بیشترین کارایی بودند و ایمیداکلوپراید در تمام نوبت‌های سم‌پاشی بیشترین کارایی را نسبت به سایر حشره‌کش‌ها نشان داد. حشره‌کش پروتئوس با غلظت‌های 1 و 7/0 در هزار به عنوان حشره‌کش جدید، به اندازه حشره‌کش‌های رایج علیه تریپس پیاز کارایی داشت. بر اساس این نتایج حشره‌کش‌ ایمیداکلوپراید و نیز پروتئوس با غلظت 7/0 در هزار می‌توانند برای کنترل تریپس پیاز به کار برده‌ شوند. همچنین استفاده از ماده‌ی چسباننده مورد آزمایش به همراه حشره‌کش‌های پروتئوس، دیازینون و سایپرمترین اثر معنی‌داری در افزایش کارایی آنها نداشت.

آفت؛ کنترل؛ ماده چسباننده؛ مقاومت