عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

فاطمه پیرایش فر؛ سید حامد چاوشی؛ ¹حمیدرضا صراف‌معیری؛ ²علیرضا بلندنظر

¹دانشگاه زنجان

²مرکز تحقیقات گیاهان دارویی باریج اسانس کاشان

کنه تارتن دولکه‌ایTetrnychus urticae Koch و کنه قرمز اروپایی Panonychus ulmi (Koch)هر دو متعلق به خانواده Tetranychidae و از آفات مهم کشاورزی هستند. کنه شکارگرAthias-Henriot Amblyseius swirskii متعلق به خانواده فیتوزئیده و چندخوار است و از گونه‌های زیادی از بندپایان کوچک، کنه‌های گیاهخوار و گرده تغذیه می‌کند. اخیرا تحقیقات متمرکزی برای کنترل این آفات به واسطه استفاده از ترکیبات فرموله شده بر اساس اسانس‌های گیاهی و یا مواد موثره آن به انجام رسیده است. در این مطالعه، سمیت تماسی ترکیب فرموله شده بر اساس اسانس نعناع فلفلی 5% و روغن کلزا، روی بالغین ماده دو کنه آفت T. urticae و P. ulmi و نیز ماده‌های بالغ کنه شکارگر A. swirskii بررسی شد. ترکیب فرموله مورد آزمایش از شرکت باریج اسانس تهیه گردید. برای آزمایشات‌های زیست‌سنجی، 20 کنه ماده بالغ همسن که در سطح زیرین دیسک‌های‌ برگی سیب (P. ulmi) و خیار (T. urticae و A. swirskii) قرار داشتند، به تشتک‌های پلاستیکی با قطر 9 سانتی‌متر منتقل و به مدت 5 ثانیه غوطه‌ور شدند. غلظت‌های مورد آزمایش برای T. urticae، P. ulmi و A. swirskii به ترتیب (200، 400، 600، 800 و 1000 میکرولیتر بر لیتر)، (200، 400، 600، 800 و 2000 میکرولیتر بر لیتر) و (400، 800، 1000، 4000 و 9000 میکرولیتر بر لیتر) بودند. به منظور تجزیه و تحلیل داده‌های زیست-سنجی از روش تجزیه پروبیت و از نرم افزار polo-plus جهت تخمین مقادیر LC50 استفاده گردید. آزمایش‌ها در دمای 1 ± 25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5 ± 70 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی انجام شد. هر تیمار با 4 تکرار و هر تکرار با 20 عدد کنه ماده بالغ انجام شد. در پایین‌ترین غلظت، ترکیب فرموله مذکور روی P. ulmi، T. urticae و A. swirskii به ترتیب 14/37، 38/15 و 69/11 درصد و در بالاترین غلظت به ترتیب 70/96، 46/77 و 19/74 درصد تلفات را ایجاد نمودند. درصد تلفات بر اساس نوع ترکیب، غلظت و موجود هدف متفاوت بود. کنه‌های T. urticae و P. ulmi به صورت معنی‌داری حساسیت بیشتری نسبت به کنه شکارگر A. swirskii از خود نشان دادند و مقادیر LC50 بسیار کمتری را دارا بودند. مقادیر LC50 ترکیب فرموله‌شده برای بالغین ماده P. ulmi، T. urticae و A. swirskii به ترتیب 350، 590 و 4630 میکرولیتر بر لیتر محاسبه شد. کنه قرمز اروپایی P. ulmi کمترین و کنه شکارگر A. swirskii بیشترین مقادیر LC50 را 24 ساعت پس از تیمار دارا بودند. نتایج نشان می‌دهد ترکیب فرموله مورد آزمایش بر مبنای اسانس نعناع فلفلی و روغن کلزا برای کنه شکارگر A. swirskii نسبتا ایمن بوده و پتانسیل قابل توجهی برای مدیریت کنه‌های گیاهخوار، بویژه کنه قرمز اروپایی سیب داراست که بایستی با آزمایش‌های زیست‌سنجی در شرایط گلخانه و باغ، بیشتر مورد بررسی قرار گیرد.

زیست‌سنجی؛ Mentha piperita؛ اسانس گیاهی