عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

سعید حیدری؛ امیرحسین طورانی؛ حبیب عباسی پور؛ لیلا دوستدار کل کناری

بالشک معمولی مرکبات، Pulvinaria aurantii مهم‌ترین آفت مرکبات شمال در سال‌های اخیر می‌باشد. این آفت در شرایط مازندران دارای دو نسل در سال بوده و با استقرار روی برگ، میوه و شاخه‌های جوان از شیره گیاهی تغذیه کرده و در تراکم بالا موجب ضعف کلی میزبان، ریختن میوه و برگ و خشک شدن شاخه‌های جوان می‌شود. همچنین با دفع عسلک موجب رشد قارچ‌های مولد دوده (فوماژین) روی سطح گیاه و کاهش سطح فتوسنتز گیاه می‌شود. کفشدوزک کریپت یا کریپتولموس (Cryptolaemus) از شکارگرهای مهم این آفت می‌باشد که در مرحله لاروی و بلوغ از تخم‌های درون کیسه تخم بالشک تغذیه می‌نماید. کنترل شیمیایی از رایج‌ترین روش‌های مدیریت این آفت می‌باشد. به‌دلیل آثار زیان‌بار ترکیبات شیمیایی، استفاده از آفت‌کش‌های گیاهی پایه راهکاری امن و مناسب برای کنترل این آفت به نظر می‌رسد. در این پژوهش، سمیت تماسی چند ترکیب متفاوت روی پوره سن یک بالشک معمولی مرکبات و حشرات کامل کفشدوزک کریپت مورد بررسی قرار گرفت. تیمارهای مورد مطالعه شامل مایع ظرفشویی 10 درهزار، دایابون 5، 6، 7، 8، 9 و 10 در هزار، پالیزین 5/1، 2 و 5/2 در هزار، پالیزین 5/1، 2 و 5/2 در هزار + روغن سیترول 5 در هزار، تنداکسیر 2 و 3 در هزار + صابون 1 در هزار، دورسبان 2 در هزار و شاهد (آب) بودند. آزمایش تحت شرایط آزمایشگاهی (5 ± 25 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 60 درصد) در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار برای هر تیمار انجام شد، که در هر تکرار تعداد 50 عدد پوره سن یک بالشک و 10 عدد حشره کامل کفشدوزک کریپت روی هر برگ قرار داده شد. شمارش حشرات زنده و مرده، 24 ساعت پس از محلول‌پاشی باغلظت‌های مختلف از تیمارهای ذکر شده صورت گرفت. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده‌ها نشان داد بیشترین درصد مرگ و میر در پوره‌های سن یک بالشک مرکبات (100 درصد) در تیمار دایابون 9 و 10 در هزار و کمترین آن به غیر از شاهد (34 درصد) در تیمار پالیزین 5/1 در هزار مشاهده شد. در مورد کفشدوزک کریپت بیشترین و کمترین درصد مرگ و میر به ترتیب در تیمارهای دورسبان 2 در هزار (66/76 درصد) و دایابون 5 در هزار، پالیزین 2 در هزار (33/3 درصد) مشاهده شد و هم‌چنین به جز تیمار دورسبان در دیگر تیمارها اختلاف معنی‌داری مشاهده نشد. به‌نظر می‌رسد با توجه به نتایج بدست آمده، تیمارهای دایابون 9 و 10 در هزار، کنترل موثری روی بالشک معمولی مرکبات و عدم اثر سوء روی کفشدوزک کریپت دارند و می‌توانند جایگزین مناسبی برای سموم شیمیایی پر خطر در کنترل آفت باشند.

مرکبات؛ بالشک معمولی مرکبات؛ کفشدوزک کریپت؛ تیمارهای شیمیایی؛ مرگ و میر