مگس Pales murina (Dip.: Tachinidae) به‌عنوان پارازیتویید شب‌پره برگخوار ارژن ( Lasiocampa nana (Lep.: Lasiocampidae در استان لرستان
عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران
نویسندگان
چکیده
در منطقه رویشی زاگرس درختچه‌های ارژن به سه گونه گیاهی به نام‌های علمی Amygdalus orientalis Duh, Amygdalus lycioides Spach و Amygdalus haussknechtii (Schneid) اطلاق می‌شود که همگی آنها از گونه‌های مهم و باارزش محسوب می‌شوند. این گیاهان متعلق به جنس بادام (Amygdalus) و تیره Rosaceae هستند. رویشگاه اصلی این درختچه‌ها در ایران، رشته‌کوه‌های زاگرس و البرز و اغلب در مناطق مرتفع است. در طی یک دهه اخیر این گونه‌های باارزش در بعضی از مناطق جنگلی و مرتعی استان لرستان با خطر زوال و انقراض مواجهه شده‌اند. بررسی‌های مقدماتی نشان داد که همه ساله در اوایل فصل بهار بیش از 80 درصد برگ‌ها، گل‌ها و جوانه‌های درختچه‌های ارژن مورد هجوم لاروهای شب‌پره برگخوار Lasiocampa nana (Staudinger, 1887) (Lep.: Lasiocampidae) قرار می‌گیرد به طوری که آنها را عاری از برگ و گل کرده و لانه‌های لاروی در اندازه‌های مختلف روی سرشاخه‌های این درختچه‌ها ایجاد می‌کند. این آفت برگخوار تک نسلی بوده و در ابتدای فصل رویشی تنش‌های شدیدی به میزبان خود تحمیل می‌کند. همچنین این شب پره به عنوان یکی از عوامل مهم تاثیر‌گذار در خشکیدگی درختچه‌های ارژن محسوب می‌شود زیرا به‌دنبال خسارت آن، فعالیت سوسک‌های چوبخوار روی گیاه آغاز می‌شود. طی بررسی‌هایی که در سال‌های 1388-1391 روی پراکنش، بیولوژی و شناسایی دشمنان طبیعی این شب‌پره انجام گرفت 400 تا 500 لارو سنین سوم تا پنجم شب پره L. nana از اوایل تا اواسط فصل بهار با استفاده از روش تورکشی از روی درختچه‌های ارژن پنج منطقه سفید کوه، زاغه، ریمله، نوژیان و قالی کوه الیگودرز در سطح جنگل‌‌‌ها و مراتع استان لرستان جمع‌آوری گردید. لاروها و شفیره‌ها در شرایط آزمایشگاهی به شیوه متداول پرورش داده شدند. عملیات پرورش نمونه‌ها به منظور دستیابی به پارازیتوئیدهای آنها با استفاده از ظروف آکواریومی بزرگ و دوره نوری حدود 16 ساعت روشنایی و هشت ساعت تاریکی به مدت شش ماه در داخل آزمایشگاه انجام شد. از ظروف پرورشی یک گونه مگس پارازیتویید به‌نام Pales murina Mesnil, 1970 (که قبلاً هم توسط فرار و همکاران در سال 1386 از روی شب پره Thiacidas postica گزارش شده است) و یک گونه ناشناخته از جنس Exorista هر دو متعلق به خانواده Tachinidae از لاروهای آلوده خارج و جمع‌آوری گردید. شناسایی آنها توسط دکتر Zeegers از کشور هلند انجام گرفت. مگس‌های بالغ در طبیعت و اطراف درختچه‌های ارژن از اوایل فروردین ماه ظاهر می‌شوند. هر‌دو گونه دارای دامنه میزبانی متنوعی هستند، اما L. nana اولین میزبانی است که این مگس‌ها فعالیت‌های پارازیتوییدی خود را روی آن شروع می‌کنند. این دو گونه مگس پارازیتویید از مهم‌ترین عوامل کنترل‌کننده شب‌پره برگخوار ارژن در استان لرستان هستند که برای اولین‌بار از ایران بر روی این میزبان گزارش می‌شود.
کلیدواژه ها