عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

پژمان تاج میری؛ فرزانه کازرانی؛ سیدعلی اصغر فتحی

جنس Sciapus Zeller, 1842 از زیرخانواده (Dip., Dolichopodidae) Sciapodinae شامل حدود 70 گونه شناخته‌‌شده از منطقه هولارکتیک، 65 گونه از منطقه پالئارکتیک، 7 گونه از منطقه نئارکتیک و یک گونه از منطقه افروتروپیکال می‌باشد. این جنس توسط خصوصیات مرفولوژیکی زیر از سایر جنس‌های زیرخانواده Sciapodinae متمایز می‌گردد: آریستا واقع در ابتدای سطح پشتی بند سوم و کمی بلندتر از عرض سر؛ دارای رگ‌بال M2 که تقریبا به انتهای بال رسیده؛ ران پای عقب دارای موی ضخیم ما قبل انتهایی (در نمونه‌‌های منطقه پالئارکتیک وجود ندارد)؛ پروپلئورون اغلب بدون موی بلند در سطح شکمی؛ شکم بلند؛ سرکوس آزاد یا چسبیده، به ‌ندرت دارای یک زایده جفت‌نشده انتهایی- شکمی بلند (‘Organ X’) می‌باشد. گریچانو و همکاران (2010) برای اولین بار جنس Sciapus را از ایران گزارش کردند. در سال‌های اخیر سایر محققین فون این جنس را در ایران مورد بررسی قرار داده‌اند و 5 گونه دیگر را به چک‌لیست ایران اضافه نموده‌اند. با توجه به زیست‌شناسی افراد این جنس که شکارگر طبیعی سایر حشرات می‌باشند و در برقراری تعادل در طبیعت نقش دارند لذا مطالعه این جنس در ایران ضروری به نظر می‌رسد. این آزمایش در دشت اردبیل واقع در استان اردبیل (با طول جغرافیایی 48 درجه و 17 دقیقه شرقی؛ عرض جغرافیایی 38 درجه و 15 دقیقه شمالی و ارتفاع 1332 متر از سطح دریا و میزان بارندگی متوسط سالانه بیش از 303 میلی‌متر) طی سال‌های 1393 و 1394 انجام شد. به ‌منظور مطالعه فون دوبالان مختلف مراتع این استان از اردیبهشت تا شهریور نمونه‌برداری شدند. نمونه‌ها توسط تور زدن قسمت‌های بالایی گیاهان با استفاده‌از تور حشره‌گیری انجام گرفت. نمونه ها در اتانول 75% نگه‌داری شدند. مگس‌ها توسط سیانید پتاسیم کشته شدند. اپاندریوم با استفاده‌از پتاس 10 درصد شفاف شد. تصاویر با کمک میکروسکوپ نوری (الیمپوس BH2) تجهیز شده با دوربین (سونی DSH-HX1) گرفته شد. نمونه‌ها به کمک منابع موجود و کلیدهای معتبر مورد شناسایی قرار گرفتند. در بین نمونه‌های دوبالان جمع ‌آوری‌شده، گونهSciapus longulus (Fallen 1823) از خانواده Dolichopodidae برای اولین بار از ایران گزارش می‌‌شود. گونه Sciapus longulus دارای پراکنش زیادی در اروپای شمالی و مرکزی، روسیه و اکراین می‌باشد، همچنین از قرقیزستان گزارش شده‌است. از مشخصات بارز گونه Sciapus longulus این‌است که ران پای جلو در نیمه ابتدایی سطح شکمی دارای خارهای زرد‌رنگ، که به سمت انتها کوتاه‌تر شده؛ ساق و پنجه پای وسط دارای موهای کوتاه خارمانند و سرسی‌ها متصل و دارای یک زایده خارمانند انتهایی- شکمی می‌باشند. نمونه‌های جمع‌آوری شده در آزمایشگاه گیاه‌پزشکی دانشگاه محقق اردبیلی قرار گرفته‌اند.

Sciapus؛ Dolichopodidae؛ فون؛ دوبالان؛ اردبیل