عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

مجید محمد نژاد؛ قدرت‌اله صباحی؛ علیرضا بندانی

استاد دانشگاه تهران

شته جالیزAphis gossypii یک گونه چندخوار است که گونه‌های متعددی از گیاهان زراعی را در سراسر جهان آلوده می‌کند. این حشره موجب خسارت جدی به گیاهان از طریق تغذیه از شیره گیاهی، پیچیدگی برگ و همچنین از طریق انتقال عوامل بیماری‌زا از جمله ویروس‌ها می-شود. در سال‌های اخیر، کاربرد آفتکش‌های رایج موجب بروز مقاومت در شته جالیز شده است؛ به همین دلیل استفاده از ترکیبات جدید به منظور کاهش مقاومت و کنترل موثرتر این آفت ضروری می‌باشد. در این تحقیق اثر دو ترکیب آفتکش اسپیروتترامت (موونتو® SC 240) و فلونیکامید (تپکیWG 50 ®) روی حشرات بالغ شته جالیز مورد بررسی قرار گرفت. اسپیروتترامت یک حشره کش سیستمیک جدید است که برای کنترل آفات مکنده تهیه شده است و به گروه شیمیایی فرآورده های آروماتیک اسپیرو تترونیک اسید تعلق دارد و موجب کاهش معنی دار در بیوسنتز کلی لیپیدها می‌شود. فلونیکامید به گروه پیریدین کربوکسامید تعلق دارد. گروه جدیدی از آفتکش های شیمیایی است که برای کنترل شته های مقاوم به سایر حشره کش ها به کار می-رود. سازوکار اصلی حشره کشی فلونیکامید گرسنگی ناشی از بازدارندگی نفوذ استایلت به درون بافت های گیاهی می باشد. آزمایشات در شرایط آزمایشگاهی (درون اتاقک رشد با دمای 2±26 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±65 درصد و دوره نوری 16:8 تاریکی و روشنایی) صورت گرفت. زیست سنجی برای تعیین غلظت کشنده 50 درصد هر یک از آفتکشها باسری رقتهایی از هرحشره کش و به روش غوطه‌وری روی برگ خیار رقم نگین برای جمعیت کرج و بیرجند شته جالیز صورت گرفت. مقادیر LC50 با روش پروبیت و نرم افزار polo-plus محاسبه شد. نتایج نشان داد که میزان LC50 برای اسپیروتترامت و فلونیکامید در جمعیت کرج (جمعیت گلخانه‌ای) به ترتیب97/289 و162 میلی گرم ماده موثره بر ‌لیتر بود. در حالی که این میزان برای جمعیت بیرجند (جمعیت مزرعه ای) به ترتیب 16/201و91 میلی گرم ماده موثره برلیترمحاسبه شد جمعیت بیرجند به طور معنی داری نسبت به دو آفت کش حساس تر از جمعیت کرج بود. با توجه به اینکه جمعیت کرج یک جمعیت گلخانه ای بود و آفتکش هایی مانند اسپیرومسیفن و پی متروزین هرچند به طور کوتاه مدت در این گلخانه بر علیه سفید بالک و شته استفاده می شد؛ بنابراین به نظر می رسد که مقاومت نسبی ایجاد شده در جمعیت کرج نسبت به جمعیت بیرجند در اثر مقاومت تقاطعی اسپیروتترامت به اسپیرومسیفن و فلونیکامید نسبت به پی متروزین باشد که البته نیازمند بررسی های دقیق می باشد. ا توجه به میزان بسیارکم مقدار ماده موثره مورد استفاده هریک از آفتکش ها و دوره ماندگاری و حفاظتی بالا در درون گیاه و دوره کارنس کوتاه مدت؛ به نظر می رسد استفاده از این ترکیبات در برنامه های مدیریت تلفیقی آفات برای کنترل حشرات مکنده بخصوص شته ها مفید باشد.

شته جالیز؛ مقاومت؛ فلونیکامید؛ .LC50