عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

یلدا سخن سنج؛ کاوه بنانج

عارضه زردی یکی از نشانه‌های شایع در مزارع نخود(Cicer arietinum L.) در دنیــا و ایران می باشد. ویروس کوتولگی سبزرد نخود Chickpea chlorotic dwarf virus(CpCDV, genus Mastrevirus, family Geminiviridae) یکی از ویروس-های همراه با عـــارضه زردی نخــود می بــاشد و نشــانــه‌های متنوع از قبیل زردی و قـرمــزی لــبــه بــرگ‌ها، کــوتــولــگی بــوتــه‌ها و کــاهش میــزان بــذر را در نخـــود بــاعــث می شود. ژنـــوم CpCDV از نــوع دی.ان.ای تـک لا حــلــقــوی و تک قطعه‌ای(single component circular single stranded DNA) و با اندازه 2.6 تا 2.8 کیلوجفت باز می باشد. بر اساس نتایج بدست آمده، تاکنون 12 استرین ویروس CpCDV در دنیا شناسایی شده است. به منظور تعیین وضعیت جدایه‌های ایرانی CpCDV، در سال زراعی 94 از برخی مزارع نخود در استان‌های لرستان (بروجرد، نورآباد، الشتر، خرم آباد، فیروزآباد و رازان) و کرمــانشاه (درود فرامان، روانسر، کنگاور، هرسین، سرارود، کرند و اسلام آباد) بازدید و جمعا" تعداد 140 نمونه نخــود با نشانه‌های زردی و کوتولگی جمع آوری گردید. آلودگی نمونه‌های جمع آوری شده از طـــریق آزمـــون ســرولوژیکی (Tissue blot immunoassay, TBIA) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بدست آمده از TBIA نشانگر آلودگی تعداد 52 نمونه جمع آوری شده و همچنین وجود آلودگی در هر دو استان بود. بیشترین میزان آلودگی مربوط به نمونه‌های جمع آوری شده از استـان کرمانشاه(34 نمونه) بود. استـــخراج DNA کل با استفاده از کیت (GF-1vivantis) از نمونه‌های دارای واکنش مثبت و تعدادی از نمونه‌های دارای واکنش منفی در آزمونTBIA انجام و از طریق واکنش زنجیره‌ای پلیمراز (PCR) و با استفاده از جفت آغازگر اختصاصی مربوط به پروتئین پوششی ویروس CpCDV نیز مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج بدست آمده نشانگر تکثیر قطعه‌ی مورد انتظار با اندازه‌‌ای در حدود 950 جفت باز (950bp) بود و نتایج بدست آمده از آزمون TBIA تائید گردید. به منظور تکثیر ژنوم ویروس CpCDV ، دی. ان. ای (DNA) نمونه‌های آلوده به CpCDV با استفاده از آنـــزیم 29 DNA Polymerase)ϕ( به روش دایره غلطان (Rolling circle amplification, RCA) تکثیر و سپس با آنزیم برشیXhoI مورد هضم آنزیمی قرار گرفت. پلیمرهای خطی به دست آمده از RCA، پس از هضم آنزیمی به طول واحد ژنوم بریده شده و قطعاتی با اندازه‌ای در حدود 5/2 کیلو جفت باز در ژل آگاروز یک درصد مشاهده و در ناقل (pBluescript ks+) همسانه‌سازی و سپس تعیین توالی گردید. همردیف سازی نوکلئوتیدی توالی ژنوم کامل جدایه ایرانی با سایر توالی‌های ثبت شده در بانک ژن، نشانگر شباهت زیاد با توالی استرین “A” ویروس CpCDV بود. مطالعات تکمیلی در مورد سایر استرین ‌های CpCDV در جریان است.

زردی؛ حبوبات؛ نخود؛ ویروس کوتولگی سبزرد نخود