ارزیابی سازگاری زنبور پارازیتوئید Trichogramma brassicae (Hym.: Trichogrammatidae) با ارقام انتخابی گوجه‌فرنگی در مدیریت تلفیقی شب‌پره‌ی Tuta absoluta (Lep.: Gelechiidae)
عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران
نویسندگان
1هیأت علمی گروه گیاهپزشکی
2هیئت علمی
3گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج
چکیده
شب‌پره‌ی مینوز گوجه‌فرنگی، Tuta absoluta (Meyrick)، از جمله مهمترین آفات گوجه‌فرنگی در نقاط مختلف دنیا می‌باشد که می‌توان در برنامه‌های مدیریتی آن پتانسیل زنبور پارازیتوئیدTrichogramma brassicae Bezdenko را مدنظر قرار داد. در پژوهش حاضر باتوجه به تأثیر کیفیت گیاه میزبان بر ویژگی‌های زیستی دشمنان طبیعی (اثرات رو به بالا)، اثرات ارقام انتخابی گوجه‌فرنگی (حساس و مقاوم) روی پارامترهای زیستی این زنبور پارازیتوئید در شرایط آزمایشگاهی با دمای 1 ± 25 درجه‌ی سلسیوس، رطوبت نسبی 5 ± 65 درصد و دوره‌ی نوری 16 ساعت روشنایی مورد مطالعه قرار گرفت. بدین‌منظور، ابتدا در پژوهشی جداگانه میزان مقاومت ارقام مختلف گوجه‌فرنگی (ارقام گلخانه‌ای) نسبت به شب‌پره‌ی T. absoluta بررسی شده و سپس اثرات ارقام حساس (Infinity) و مقاوم (Goldy) روی پارامترهای زیستی زنبور پارازیتوئید T. brassicae مورد مطالعه قرار گرفت. در آنالیز داده‌ها، از تئوری جدول زندگی دو جنسی ویژه‌ی سن – مرحله‌ی زیستی استفاده شد. طول مراحل مختلف رشدی این پارازیتوئید به‌طور معنی‌داری تحت تأثیر ارقام مختلف مورد مطالعه قرار گرفت. مقدار ثبت شده‌ی طول مراحل رشد و نمو نابالغ زنبور پارازیتوئید T. brassicae روی رقم Infinity 06/0 ± 80/12 (روز) بود که تفاوت معنی‌داری با مقدار محاسبه شده‌ی این دوره‌ی زیستی روی رقم Goldy داشت (07/0 ± 31/12 روز). میانگین تعداد تخم‌های پارازیت شده‌ی شب‌پره‌ی مینوز گوجه‌فرنگی توسط این زنبور پارازیتوئید روی ارقام Infinity و Goldy به‌ترتیب برابر با 67/2 ± 28/36 و 65/2 ± 30/39 (تخم/ماده) بود که اختلاف معنی‌داری با یکدیگر نداشت. مرگ و میر مراحل نابالغ این پارازیتوئید روی ارقام Infinity و Goldy نیز به‌ترتیب برابر با 039/0 ± 660/0 و 040/0 ± 638/0 (درصد) بود که اختلاف معنی‌داری از نظر آماری بین آن‌ها مشاهده نگردید. علاوه بر این، مقادیر محاسبه شده‌ی نرخ خالص تولید مثل (R0)، نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r) و نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ) زنبور پارازیتوئید T. brassicae روی رقم Infinity به‌ترتیب برابر با 328/1 ± 305/7 (نتاج/فرد)، 013/0 ± 139/0 (برروز) و 015/0 ± 150/1 (برروز) بود که اختلاف معنی‌داری با مقادیر محاسبه شده‌ی این پارامترها روی رقم Goldy نداشت (به‌ترتیب 472/1 ± 362/8 [نتاج/فرد]، 013/0 ± 154/0 [برروز] و 015/0 ± 167/1 [برروز]). متوسط مدت زمان یک نسل (T) زنبور پارازیتوئید T. brassicae روی ارقام Infinity و Goldy نیز به‌ترتیب برابر با 08/0 ± 26/14 و 09/0 ± 76/13 (روز) بود که از نظر آماری اختلاف معنی‌داری با یکدیگر داشتند. نتایج به دست آمده نشان می‌دهند که ارقام مختلف گوجه‌فرنگی تأثیر قابل ملاحضه‌ای بر پارامترهای زیستی زنبور پارازیتوئید T. brassicae نداشتند. از نتایج پژوهش حاضر می‌توان اینگونه استنباط نمود که وجود عامل مقاومت احتمالی در رقم گوجه‌فرنگی Goldy با عامل کنترل بیولوژیک T. brassicae سازگار بوده و احتمالاً می‌توان این دو عامل را همزمان علیه شب‌پره‌ی مینوز گوجه‌فرنگی به‌کار برد. هرچند برای اطمینان از این نتایج، انجام آزمایش‌های صحرایی توصیه می‌گردد.
کلیدواژه ها