عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

درنا فرقانی؛ مهدی نصراصفهانی؛ نرگس اتابکی

سیب زمینی،L. Solanum tuberosum یکی از مهمترین محصولات کشاورزی است. بیماری ریزوکتونیا، Rhizoctonia solani از بیمار ی های مهم مزارع سیب زمینی کشور می باشد که با ایجاد بیماری شانکر خشک روی ساقه زیرزمینی و شوره سیاه روی غده ها ، محصول را به شدت کاهش می دهد. به منظور دستیابی به منابع مقاومت، مطالعاتی روی لاین‌های امید بخش سیب زمینی نسبت به بیماری شوره سیاه و شانکر خشک ریزوکتونیایی در منطقه فریدن، با استفاده از ذخایر بخش تحقیقات بذر و نهال اصفهان صورت گرفت. در مجموع 72 ژنوتیپ ، شامل 22 رقم تجاری، 10 رقم فرانسوی وارداتی و 40 لاین امیدبخش در سطح مزرعه با سابقه آلودگی بسیار بالا، در منطقه فریدن، در قالب طرح‌های آماری بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار مورد بررسی قرار گرفت. صفات مورد مطالعه، شامل درصد آلودگی، شدت و شاخص بیماری بود. برای تعیین وضعیت آلودگی به بیماری شانکر خشک ریزوکتونیایی، از هر یک از ژنوتیپ ها، تعداد10 بوته و برای شوره سیاه، تعداد 20 عدد غده سیب زمینی از هر تکرار مطالعه و درصد بوته ها و غده های آلوده مشخص گردید. جهت تعیین شدت بیماری، براساس دیاگرام های توصیفی انستیتوی ملی گیاه شناسی کشاورزی موسوم به NIAB، نمونه ها را در شش طیف 0، 10، 25، 50، 75 و 100 درصد قرار داده و سپس تعداد غده ها یا ساقه ها را به ترتیب در هر طیف با اعداد مربوطه ضرب نموده و مجموع آنها را بدست می آوریم. اعداد حاصله را،در مورد شوره سیاه، بر تعداد کل غده های مورد بررسی و در مورد شانکر خشک، بر تعداد کل ساقه های مورد بررسی تقسیم می نماییم. تجزیه‌های آماری، با استفاده از آزمون چند دامنه‌ای دانکن و نرم‌افزار SAS انجام و مقایسه شد. بررسی ها نشان داد که بر حسب جداول واریانس و دانکن، در مزرعه مربوطه، آلودگی بالایی وجود داشته و لاین‌های مورد آزمون از شدت آلودگی متفاوتی نسبت به یکدیگر در رابطه با این بیماری برخوردار بوده و با یکدیگر تفاوت معنی‌داری دارند. نتایج نشان داد، لاین های 1-396128 و397046، به ترتیب با 62/56 و 43/55 درصد شدت بیماری شانکر خشک، حساس ترین و لاین های 4-397082، دیررس 7-396124و 8-396310، به ترتیب با81/0 ،85/1 و 87/2 در صد،از مقاوم ترین ها بودند. سایر ژنوتیپ ها، در جایگاه نسبتاً مقاوم، متحمل و نسبتاً حساس واقع گردیدند. در خصوص بیماری شوره سیاه، بیشترین شدت بیماری، متعلق به دو لاین 397046 و 2-397082، به ترتیب با 54 و 26/ 51 در صد بود و لاین های 397009 ، 3-397074 و 15-396157، به ترتیب کمترین شدت بیماری را با 50/9 ،31/9 و 50/4 درصد داشتند. تجزیه‌ی خوشه‌ای، ارقام و لاین‌‌‌‌‌هارا به پنج دسته متفاوت گروه بندی نمودکه با نتایج آزمون دانکن تشابه نزدیکی داشت. بررسی های آناستوموزی نیز وجود AG3 را تأیید نموده است.

واژه‏های کلیدی: سیب زمینی؛ شانکر خشک؛ شوره سیاه؛ مقاومت؛ solani Rhizoctonia