عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

پریسا جلالی نسب؛ رامین حیدری؛ سید محسن نساج حسینی

به منظور بررسی فون نماتدهای انگل گیاهی جنگل‏های شرق استان گیلان، طی سال‏های 1394- 1393 نمونه‏هایی از خاک و ریشه گیاهان این مناطق جمع‏آوری شد. نماتدها با استفاده از روش تلفیقی الک- سانتریوفیوژ و یا روش سینی جداسازی شده و سپس تثبیت و به گلیسیرین خالص منتقل شدند. پس از تهیه‏ی اسلایدهای دائمی از نماتدها، بررسی‏های ریخت‏سنجی و ریخت‏شناسی انجام شد. در بین نماتدهای شناسایی شده دو جمعیت از جنس‏های Andrássy, 1968 Malenchus و Aphelenchoides Fischer, 1894 جداسازی شد که بر اساس خصوصیات ریخت‏سنجی و ریخت‏شناسی، به ترتیب به عنوان Brzeski, 1988 M. solovjovae و Ibrahim and Hooper, 1994 A. varicaudatus شناسایی شدند. گونه‏های جنس Malenchus دارای شیارهای عرضی کوتیکولی برجسته هستند. سطوح جانبی در برخی گونه‏ها دارای دو شیار و یک نوار طولی است که با میکروسکپ الکترونی روبشی تعداد زیادی شیارهای طولی بسیار ظریف مشاهده می‏شود. در برخی گونه ها دارای چهار یا شش شیار طولی است. سر بلند که در بخش‏های پشتی- شکمی تا حدی مسطح شده با 4-6 شیار عرضی ظریف، شکاف تناسلی در یک حفره بدنی واقع شده و دارای پروفاسمید پشتی- نیمه جانبی می‏باشند که تقریبا به اندازه‏ی عرض بدن جلوتر از شکاف تناسلی قرار دارد. گونه‏ی M. solovjovae به واسطه‏ی داشتن دو شیار طولی در سطوح جانبی، حلقه‏های عرضی کوتیکولی به پهنای 0/2-5/2 میکرومتر در ناحیه‏ی اسپرماتکا، محل شروع خطوط جانبی (از ناحیه استایلت)، اندازه استایلت (0/8-5/9 میکرومتر)، موقعیت قرار گرفتن پروفاسمید (2-9 حلقه جلوتر از شکاف تناسلی) و تعداد حلقه‏های موجود بین شکاف تناسلی و مخرج (27-36 حلقه)، از سایر گونه‏های این جنس متمایز می‏شود. این گونه شباهت زیادی به Andrássy, 1981 M. undulatus دارد ولی به واسطه پهنای حلقه‏های عرضی کوتیکولی، موقعیت پروفاسمید و تعداد حلقه‏های موجود بین شکاف تناسلی تا مخرج از آن متمایز می‏شود. گونه‏ی A. varicaudatus به واسطه‏ی داشتن چهار شیار طولی در سطوح جانبی، استایلت 12-14 میکرومتر و تنوع در انتهای دم از سایر گونه‏های جنس Aphelenchoides متمایز می‏شود. دم در ماده‏های این گونه تنوع زیادی دارد (مخروط ساده با ماکرون انتهایی، مخروطی با دو برآمدگی مثلثی شکل یا دو شاخه با یک ماکرون شکمی بلند انتهایی). این گونه شباهت زیادی به Imamura, 1931 A. bicaudatus دارد که با شکل انتهای دم و سایر ویژگی‏های ریخت‏سنجی از آن متمایز می‏گردد. دو گونه‏ی M. solovjovae و A. varicaudatus برای اولین بار از ایران گزارش می‏شوند.

Malenchus؛ Aphelenchoides؛ ریخت سنجی؛ ریخت شناسی؛ نماتدهای انگل گیاهی