تنوع زیستی جدایه های کشوری قارچ ریزوکتونیا Rhizoctonia solani عامل بیماری شانکر خشک و شوره سیاه سیب زمینی

عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

درنا فرقانی؛ مهدی نصراصفهانی؛ عیدی بازگیر

امروزه، باتوجه به تغییرات شرایط آب وهوایی دراقلیم های مختلف کشور و نیز تامین امنیت غذایی، بیماری های موجود، بعضاَاز شدت بیشتری درمزارع، بالاخص سیب زمینی کاری (Solanum tuberosum L.) برخوردار شده اند. دراین راستا، بیماری ریزوکتونیا، Rhizoctonia solani ازجمله بیماری هایی است که درچند سال اخیر باشدت بیشتری درمزارع سیب زمینی کاری کشور ظاهر می‏گردد. این بیماری، با علایم شانکر خشک و شوره سیاه روی قسمت های زیر زمینی و غده های گیاه سیب زمینی ایجاد آلودگی نموده و موجب کور شدن استولن ها گشته ومحصول را از نظر کمی و کیفی کاهش می دهد. به منظور بررسی تنوع زیستی عامل بیماری، R. solani در شرایط مختلف آب و هوایی کشور، 300 جدایه از مناطق مهم سیب‌ زمینی کاری کشور شامل استان‌های همدان، اردبیل، فارس، اصفهان، کردستان و کرمان جمع-آوری، جداسازی و خالص سازی شد و روند رشد جدایه‌ها بر روی محیط کشت‌ PDA ، تفاوت در رنگ کلنی‌ جدایه‌ها، تعیین قطر ریسه ها و میزان تولید اسکلروت و گروه های آناستوموزی بررسی گردید. بررسی اثر محیط کشت روی رشد جدایه‌ها صورت گرفت. از هر جدایه، 3 تکرار در محیط‌ کشت‌ PDA مورد مقایسه قرار داده شد و در دو جهت اندازه‌گیری و میانگین رشدآنهادرج گردید. تعیین قطر ریسه، رنگ آمیزی هسته نیز بررسی شد. با استفاده از این روش، جدایه ها در دو گروه رایزوکتونیاهای چند هسته ای و دو هسته ای قرار گرفتند. هم‏چنین، گروه های آناستوموزی جدایه ها نیز صورت پذیرفت. نحوه ی برقراری ریسه پیوندی بین جدایه ها در چهار حالت مشخص شد. آزمون بیماری زایی با تهیه مایه تلقیح و کشت غده های رقم مارفونا با ضد عفونی سطحی در گلدان های حاوی خاک سترون انجام گردید. شدت بیماری در بیماری شانکر خشک ریزوکتونیایی، بر اساس سیستم درجه بندی کارلینگ بررسی شد و در پنج شاخص متفاوت قرار گرفت. بررسی‌های آزمایشگاهی نشان داد که در محیط کشت PDA ، بیشترین میزان رشد متعلق به جدایه ی اصفهان-1 و کمترین مربوط به نمین-8 و اسدآباد-1 بوده است. رنگ کلنی‌ جدایه‌ها از کرم تا قهوه‌ای تیره متفاوت بود. هم‌چنین، مشخص گردید که بیشترین میزان تولید اسکلروت به ترتیب مربوط به جدایه‏ی سنندج-2 و کمترین میزان متعلق به جیرفت-3، اقلید-4 و5، آباده-1، کازرون-3، رزن-2، گلپایگان-2، سمیرم3- و4 و اصفهان-1 بود. اندازه‏گیری قطر میسلیوم نشان داد که جدایه‏ی روستای نیاز(اردبیل) دارای بیشترین قطر و جدایه های سمیرم-3، گلپایگان-2واقلید-5 دارای کمترین قطر می باشند.آزمون بیماری زایی نشان داده که بیشترین شدت بیماری متعلق به جدایه‏های جیرفت-5 و اصفهان به ترتیب با 1/86 و 55/80 درصد بود. ‏بررسی های آناستوموزی نیز وجود AG3گروه آناستوموزی را تأیید نموده است.

واژه‌های کلیدی:سیب زمینی؛ ریزوکتونیا؛ جدایه؛ آناستوموزی