عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

غلامرضا نیکنام؛ ابراهیم کاظمی؛ احمد خیری

ممنطقه کهق که در فاصله 12 کیلومتری شمال مراغه استان آذربایجان شرقی، شمال غرب ایران قرار گرفته است به‌دلیل قدمت کشاورزی به ویژه باغداری و پوشش گیاهی طبیعی دارای اهمیت است. به همین منظور جانورگان نماتدی این منطقه برای اولین بار مورد مطالعه قرار گرفت. در بررسی نمونه‌های خاک جمع‌آوری شده از آن‌جا بین سال‌های 1394 و 1395 گونه‌های مختلفی از نماتدها تشخیص داده شدند. در بین آن‌ها چهار گونه به نام‌های Crassolabium cylindricum، Enchodelus ponorensis، Mesodorylaimus potus و Ironus indicus نیز مورد شناسایی قرار گرفتند. بعد از مقایسه آن‌ها با کلیدهای شناسایی و تطبیق داده‌ها و مراجعه به منابع موجود مشخص شد که هر چهار گونه برای فون (جانورگان) نماتدهای ایران جدید می‌باشند. Crassolabium cylindricum به لحاظ شکل واژن (سپر شکل بودن)، کم‌تر بودن طول پیش‌راست‌روده (2/2 در برابر چهار تا شش برابر عرض بدن در محل مخرج) و محل قرارگیری منافذ دمی (نیمه جلویی یا وسط دم در مقابل نیمه عقبی دم) از گونه C. elegans و به‌دلیل فقدان ساختارهای تاول‌مانند در دم از گونه C. circuliferum متمایز می‌شود. گونه Enchodelus ponorensis به واسطه بیش‌تر بودن ضریب a (26 تا 40 در برابر 17 تا 25)، بیش‌تر بودن ضریب c´ (1 تا 5/1 در برابر 6/0 تا 8/0)، کم‌تر بودن ضریب c (35 تا 47 در برابر 49 تا 90)، کوتاه‌تر بودن ادنتوفور (29 تا 33 در مقابل 36 تا 44 میکرومتر)، بلندتر بودن طول دم (35 تا 5/47 در برابر 17 تا 29 میکرومتر) و متفاوت بودن ساختار رحم (دو بخشی در برابر سه بخشی) از گونه مشابه E. longispiculus متمایز می‌شود. گونه Mesodorylaimus potus از گونه M. lissus از نظر عرض ادنتواستایل (دو برابر ضخامت پوست هم‌سطح در مقابل مساوی ضخامت پوست هم‌سطح)، کم‌تر بودن پاپیل‌های جنسی (14 تا 15 در برابر 18 تا 21)، بیش‌تر بودن طول بدن (8/1 تا 2 میلی‌متر در برابر 6/1 میلی‌متر)، بیش‌تر بودن ضریب a (38 تا 54 در برابر 32) و بیش‌تر بودن ضریب V (44 تا 5/48 درصد در برابر 42 درصد) متفاوت می‌باشد. Ironus indicus با گونه I. longicaudatus به لحاظ فقدان پیش‌راست‌روده و بریدگی (فرورفتگی) شکمی در بخش لوله‌ای دهان، دیواره پشتی صاف واژن (در مقابل دارای زگیل)، منفذ ترشحی- دفعی جلوتر از قاعده لب‌ها (این ساختار در I. longicaudatus گزارش نشده است) و داشتن خمیدگی اندک در مری (در برابر صاف و مستقیم بودن) متفاوت است. گونه‌های C. cylindricum، E. ponorensis و M. potus دارای رفتار تغذیه‌ای همه‌چیز‌خواری بوده و گونه I. indicus به صورت شکارگری تغذیه می‌کند.

آزادزی؛ شناسایی؛ فون؛ کهق