عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

عطیه بهاری؛ سید مهدی علوی؛ مسعود شمس بخش؛ اسماعیل صابری

کاج تهران (Pinus eldarica) یکی از گونه‌های مهم درختان درختان جنگلی برای اهداف مختلف در جنگل داری به شمار می‌رود. این گونه به لحاظ سبز بودن، سریع‌الرشد بودن، زیبایی شکل، مقاومت زیاد در مقابل آلودگی هوا و تحمل شرایط مختلف آب و هوایی، از اهمیت زیادی برخوردار است.در سال‌های 1393-1394 درختان کاج تهران مشکوک به آلودگی با علایم غیر معمول مشابه علائم ناشی از بیماری‌های فایتوپلاسمایی در استان تهران مشاهده شد. از مهم‌ترین علایم آن می‌توان جارویی شدن، سرخشگیدگی یک طرفه درخت و افزولش غیرعادی شاخه‌ها را نام برد. استخراج DNA کل از یک گرم رگبرگ از شاخه‌های علایم دار از چهار اصله درخت علایم دار و دو اصله درخت بدون علایم (به عنوان شاهد منفی) با استفاده از روش تغییر یافته CTAB انجام شد. حضور فایتوپلاسما با استفاده از واکنش زنجیره‌ای پلی‌مراز آشیانه‌ای(nested PCR) با جفت آغازگرهای P1⁄P7(مرحله اول) و R16F2⁄R16R2 (مرحله دوم) مورد آزمایش قرار گفت و محصول PCR مرحله اول بعنوان الگو برای مرحله دوم استفاده شد. قطعه مورد انتظار (1246 جفت باز) در مرحله دوم از گیاهان علایم دار تکثیر شد ولی در گیاهان بدون علایم (شاهد منفی) باندی مشاهده نشد. محصول PCR (آغازگر R16F2⁄R16R2 از دو اصله درخت) در حامل pTZ57R/T (Fermentas, Vilnius,Lithuania) همسانه سازی و سپس توالی یابی شدند. تحلیل و تجزیه Blastدر پایگاه داده NCBIنشان داد که فایتوپلاسمای همراه با کاج تهران (رس شمار KX290314) بیشترین شباهت (% 5/97) را با گروه 16SrII(Candidatus Phytoplasma aurantifolia) دارد و این جدایه یک جدایه خویشاوند با گروه16SrII است. تجزیه و تحلیل فیلوژنتیکی با نرم افزار MEGA (version 6.0) نیز این نتایج را تایید کرد. الگوی RFLP مجازی 16SrDNAبا 17 آنزیم‌ محدودگر کلیدی برای شناسایی فایتوپلاسماAluI, BamHI, BfaI, BstUI, DraI, EcoRI, HaeIII, HhaI, HinfI, HpaI, HpaII, KpnI, Sau3AI, MseI, RsaI, SspI وTaqI با استفاده از نرم افزار iPhyClassifierنشان داد که عامل همراه فایتوپلاسما با تمام زیرگروه‌های گزارش شده از گروه 16S rIIمتفاوت است. همچنین این جدایه بیشترین شباهت را با جدایه مرجع زیرگروه C گروه دو (رس شمار (AJ293216 ضریب تشابه 86/0، که کمتر از 97/0 است که این امر نشان دهنده این است، که این جدایه می‌تواند زیرگروه جدیدی در گروه 16SrIIباشد. این اولین گزارش از همراهی یک فایتوپلاسما با میزبان Pinus eldarica (کاج تهران) است. با توجه به دامنه وسیع میزبانی عامل بیماری فایتوپلاسمایی و گسترش روز افزون این قبیل بیماری‌ها مطالعات بیشتر در زمینه کنترل بیماری توصیه می‌شود.

الگویRFLP؛ 16SrDNA؛ روشCTAB