عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

¹نسرین حیدری؛ ²امین صدارتیان جهرمی؛ ³مجتبی قانع جهرمی

¹دانشجو

²هیأت علمی گروه گیاهپزشکی

³هیئت علمی

شب‌پره‌ی مینوز گوجه‌فرنگی، Tuta absoluta (Meyrick)، یکی از مهمترین آفات گوجه‌فرنگی می‌باشد. باتوجه به اثرات نامطلوب سموم شیمیایی مورد استفاده در کنترل این آفت، لزوم یافتن راهکارهای جایگزین بسیار ضروری است. بدین‌منظور، می‌توان استفاده از دشمنان طبیعی را به‌منظور مهار زیستی این آفت مدنظر قرار داد. زنبور پارازیتوئید Habrobracon hebetor Say از جمله دشمنان طبیعی می‌باشد که طیف وسیعی از لاروهای آفات مختلف را مورد حمله قرار می‌دهد. باتوجه به تأثیر کیفیت گیاه میزبان بر ویژگی‌های زیستی دشمنان طبیعی (نیروهای رو به بالا)، در پژوهش حاضر پارامترهای جدول زندگی این زنبور پارازیتوئید روی لاروهای سنین آخر شب‌پره‌ی T. absoluta که با تغذیه از ارقام حساس (King ston) و مقاوم (Atrak) گوجه‌فرنگی نسبت به این آفت پرورش داده شده بودند، در شرایط آزمایشگاهی با دمای 1 ± 25 درجه‌ی سلسیوس، رطوبت نسبی 5 ± 65 درصد و 16 ساعت روشنایی مورد مطالعه قرار گرفت. از لاروهای سن آخر شب‌پره‌ی آرد، Anagasta kuehniella Zeller، به‌عنوان شاهد استفاده گردید (100 تکرار در هر تیمار). در آنالیز داده‌ها، از تئوری جدول زندگی دو جنسی ویژه‌ی سن - مرحله‌ی زیستی استفاده شد. بر همین اساس، طول مراحل مختلف رشدی نابالغ این پارازیتوئید روی ارقام King ston، Atrak و لاروهای شب‌پره‌ی آرد به‌ترتیب برابر با 90/13، 10/14 و 54/14 روز بود که اختلاف معنی‌داری با یکدیگر نداشتند. تیمارهای مختلف مورد مطالعه تأثیر معنی‌داری بر طول عمر حشرات بالغ نر داشتند و بیشترین طول این دوره‌ روی رقم Atrak ثبت گردید (47/25 روز). مرگ و میر مراحل مختلف رشدی زنبور پارازیتوئید H. hebetor نیز تحت تأثیر تیمارهای مختلف مورد مطالعه قرار گرفت و کمترین مرگ و میر مرحله‌ی لاروی (7 درصد) روی لاروهای شب‌پره‌ی آرد ثبت شد. پارامترهای رشد جمعیت زنبور پارازیتوئید H. hebetor تحت تأثیر تیمارهای مختلف مورد مطالعه قرار نگرفت. مقادیر محاسبه شده‌ی نرخ خالص تولید مثل (R0) این پارازیتوئید روی ارقام King ston، Atrak و لاروهای شب‌پره‌ی آرد به ترتیب برابر با 41/72، 10/77 و 26/54 (نتاج/فرد) بود. بیشترین مقدار نرخ ذاتی (r) و متناهی (λ) افزایش جمعیت زنبور پارازیتوئید H. hebetor نیز روی رقم Atrak محاسبه گردید (به‌ترتیب 184/0 و 202/1 برروز). مقادیر محاسبه شده‌ی متوسط مدت زمان یک نسل زنبور پارازیتوئید H. hebetor روی ارقام King ston، Atrak و لاروهای شب‌پره‌ی آرد نیز به‌ترتیب برابر با 89/23، 58/23 و 37/24 (روز) محاسبه گردید. نسبت جنسی این پارازیتوئید (ماده/کل بالغین) روی ارقام مقاوم (792/0) و حساس (698/0) گوجه‌فرنگی به سمت تولید نتاج ماده تغییر یافت، اما در زنبورهای پرورش یافته روی لاروهای شب‌پره‌ی آرد نسبت جنسی مشاهد شده (600/0) اختلاف معنی‌داری با فراوانی مورد انتظار 1:1 نداشت. یافته‌های حاصل از پژوهش حاضر، حاکی از اثرات معنی‌دار ارقام مختلف گوجه‌فرنگی بر پارامترهای زیستی زنبور پارازیتوئید H. hebetor در شرایط آزمایشگاهی می‌باشد. با این وجود، لزوم توجه بیشتر به بررسی‌های مزرعه‌ای‌ احساس می‌گردد.

ارقام مختلف گیاهی؛ پارامترهای زیستی؛ جدول زندگی دوجنسی؛ نیروهای رو به بالا