عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

مریم پورمحی آبادی؛ مححد خیراندیش کشکوئی؛ حاجی محمد تکلوزاده؛ حسین براهوئی

خانواده Ichneumonidae (راسته بال‌غشاییان) با بیش از 100000 گونه‌ی تخمین زده ‌شده در قالب 48 زیرخانواده یکی از غنی‌ترین خانواده‌ها از نظر تعداد گونه در بین موجودات زنده در جهان است. اعضای این خانواده پارازیتویید راسته‌های مختلف حشرات و حتی بندپایان هستند. در سال‌های اخیر آن‌ها به عنوان عوامل کنترل بیولوژیک موفق مورد استفاده قرار گرفتند و نقش بزرگی را در تنظیم پتانسیل گونه‌های آفت اجرا کردند. زیر‏خانواده Cryptinae با 397 جنس بزرگ‌ترین زیرخانواده در خانواده Ichneumonidae است. شناسایی افراد این زیرخانواده از طریق قطعه‏ی زیرپیشانی باریک و محدب که با شیاری از صورت جدا شده، سلول آرئولت پنج وجهی در بال جلو، شیار استرنائولوس عمیق و غلاف تخم‌ریز بلند و انعطاف‌پذیر در فرد ماده امکان پذیر است. اغلب گونه‏های این زیر‏خانواده‏ پارازیتویید خارجی لارو و شفیره‏ی حشراتی هستند که دگردیسی کامل دارند. در این پژوهش فون زنبورهای زیرخانواده Cryptinae در مناطقی از شهرستان جیرفت (جنوب شرق ایران) مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور نمونه‌برداری‌هایی طی سال‌های ۱۳۹3 و ۱۳۹4 در 5 منطقه‌ی جیرفت، دلفارد، سربیژن، فاریاب و مسکون انجام گردید. نمونه‌ها با استفاده از تله مالیز جمع‌آوری گردید. برداشت نمونه‌ها طی 6 ماه (از اوایل بهمن سال 92 تا اوایل مرداد سال 93 و از اوایل بهمن سال 93 تا اوایل مرداد سال 94)، هر ۱۰ تا ۱۴ روز یک بار صورت گرفت. پس از انتقال بطری‌ها به آزمایشگاه نمونه‌های مورد نظر جدا و سپس اتاله شدند. با استفاده از استریومیکروسکوپ ZEISS stemi 2000c مجهز به دوربین دیجیتال سونی مدل DSC-H50 از نمونه‏ها عکس‏برداری شد. کلید شناسایی در سطوح جنس و گونه برای این زیرخانواده به همراه تصاویر ویژگی‏های مهم ریخت‏شناسی بیرونی تهیه گردید. نمونه‏ها در کلکسیون حشره‏شناسی دانشگاه شهید باهنر کرمان نگهداری می‏شوند. در مجموع 90 فرد در قالب ۱۱ گونه متعلق به ۸ جنس جمع‌آوری و شناسایی شد، از این تعداد ۵ گونه برای فون استان کرمان گزارش جدید می‌باشد که با علامت ستاره (*) مشخص شده‌اند. اسامی گونه‌ها بدین شرح می‌باشد:
Cryptus inculcator (Linnaeus, 1758), Dichrogaster longicaudata (Thomson, 1884), Dichrogaster saharator (Aubert, 1964), Gelis bicolor (Villers, 1789)*, Hoplocryptus heliophilus (Tschek, 1871), Lysibia nana (Gravenhorst, 1829), Mesostenus albinotatus Gravenhorst, 1829, Mesostenus grammicus Gravenhorst, 1829*, Mesostenus transfuga Gravenhorst, 1829*, Phygadeuon sp.*, Trychosis legator (Thunberg, 1824)*.
در این مطالعه گونه M. grammicus با بیشترین فراوانی، به عنوان گونه‌ی غالب و گونه‌های D. saharator و L. nana به عنوان گونه‌های کمیاب تعیین شدند. از نظر غنای گونه‌ای، منطقه‌ی جیرفت با تعداد 9 گونه در صدر قرار گرفت و مناطق مسکون، سربیژن، فاریاب و دلفارد در جایگاه‌های بعدی قرار گرفتند. شناسایی و تأیید نهایی نمونه‌ها توسط نویسنده چهارم صورت گرفت.

Cryptinae؛ کنترل بیولوژیک؛ گزارش جدید؛ شناسایی؛ ایران