عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

محمد شریفیان؛ مجتبی اسماعیلی؛ علیرضا بندانی؛ ایمان شریفیان

استاد دانشگاه تهران

کنه تارتن دولکه‌ای Tetranychus urticae Koch (Acari: Tetranychidae) یکی از مهم‌ترین آفات محصولات کشاورزی در سراسر جهان است. این آفت باعث خسارت مستقیم و غیرمستقیم روی گیاه میزبان شده که کاهش محصول و همچنین اختلال در فتوسنتز گیاه را به دنبال دارد. کنترل شیمیایی مهم‌ ترین روش کنترل این آفت است. هدف از مطالعه حاضر بررسی تاثیر غلظت‌های زیرکشنده اسانس‌های گندواش (Artemisia annua L.) و رزماری (Rosmarious officinalis L.) بر ویژگی‌های زیستی کنه تارتن شامل طول دوره رشدی، باروری و مرگ‌ومیر در مراحل مختلف زیستی است. به‌منظور مطالعه تاثیر اسانس‌ها روی جدول زندگی کنه، کنه‌های بالغ با غلظت LC30 هریک از اسانس‌ها تیمار شدند. بعد از آن کنه‌های بالغ برای تخم‌‌ریزی به روی برگ‌ها منتقل و بعد از 12 ساعت ماده‌هایی که تخم‌ ریزی کرده بودند از روی برگ‌ها حذف شدند. برای مطالعه جدول زندگی تعداد 100 تخم به‌طور روزانه بررسی شدند. داده‌های جدول زندگی با استفاده از نرم‌افزار چی و روش جدول زندگی ویژه سن-مرحله، دوجنسی آنالیز شدند. همچنین غلظت‌های کشنده و زیرکشنده اسانس‌ها به روش زیست‌ سنجی تدخینی تخمین زده شدند. غلظت‌های 30 و 50 درصد کشندگی برای اسانس رزماری به ترتیب 0000174/0 و 0000257/0 میکرولیتر در لیتر هوا و برای اسانس گندواش 0000363/0 و 0000521/0 میکرولیتر در لیتر هوا بود. نتایج زیست‌ سنجی نشان داد که اسانس رزماری سمیت تدخینی بیشتری نسبت به گندواش روی کنه تارتن دارد. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده هیچ اختلاف معنی‌داری بین دوره رشدی تخم (به ترتیب 53/4، 4/4 و 41/4 مربوط به تیمارهای درمنه، رزماری و شاهد)، لارو (به ترتیب 55/1، 53/1 و 51/1 مربوط به تیمارهای درمنه، رزماری و شاهد)، پروتونمف (به ترتیب 77/1، 77/1 و 8/1 مربوط به تیمارهای درمنه، رزماری و شاهد) و دئوتونمف (به ترتیب 81/1، 85/1 و 87/1 مربوط به تیمارهای درمنه، رزماری و شاهد) کنه‌های تیمار شده با اسانس‌ها در مقایسه با شاهد وجود نداشت. غلظت‌های زیرکشنده هر دو اسانس باعث کاهش معنی‌دار باروری، طول یک نسل و طول دوره بالغین در مقایسه با شاهد شد. همچنین نتایج نشان داد که غلظت LC30 اسانس‌های گیاهی باعث کاهش معنی‌دار نرخ ذاتی افزایش جمعیت (به ترتیب 197/0، 2217/0 و 2575/0 مربوط به تیمارهای درمنه، رزماری و شاهد)، نرخ متناهی افزایش جمعیت (به ترتیب 2178/0، 2478/0 و 2937/0 مربوط به تیمارهای درمنه، رزماری و شاهد)، نرخ خالص تولیدمثل (به ترتیب 24/15، 97/20 و 65/47 مربوط به تیمارهای درمنه، رزماری و شاهد) و مدت‌زمان دو برابر شدن یک نسل (به ترتیب 52/3، 12/3 و 69/2مربوط به تیمارهای درمنه، رزماری و شاهد) در مقایسه با شاهد شد. نتایج کلی تحقیق نشان داد که غلظت‌های زیرکشنده اسانس‌های رزماری و گندواش باعث اختلال در شاخصه‌های زیستی کنه تارتن می‌شوند. بر اساس نتایج به‌ دست‌ آمده از این تحقیق، می‌توان گفت که اسانس‌های گیاهان دارویی پتانسیل بالایی برای استفاده علیه کنه تارتن دارند.

غلظت‌های زیرکشنده؛ اسانس‌های روغنی؛ پارامترهای جدول زندگی؛ شاخصه‌های رشد جمعیت