بررسی اثرات ضدقارچی عصاره اتانولی بره‌موم روی قارچ‌های Sclerotinia sclerotiorum و Botrytis cinerea در شرایط آزمایشگاهی
عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران
نویسندگان
چکیده
بره‌موم یکی از فرآورده‌های جانبی با ارزش زنبورعسل می‌باشد که زنبورهای کارگر با جمع‌آوری صمغ گیاهان مختلف و مخلوط کردن آن با آنزیم‌های خود، ماده‌ای صمغ مانند، معطر و عموما به رنگ سبز زیتونی را تولید می‌کنند. خواص بیولوژیکی متعدد از جمله خواص ضدمیکروبی این ماده به اثبات رسیده است. علیرغم مطالعات گسترده در رابطه با خواص ضدقارچی آن علیه قارچ‌های زیان‌آور جانوری و گیاهی دردنیا، این مطالعات در ایران بسیار محدود بوده و فقط چند مورد تحقیق در رابطه با خواص ضدمیکروبی آن علیه میکروارگانیسم‌های بیماریزای انسانی صورت گرفته است. این تحقیق با هدف بررسی فعالیت مهار کنندگی عصاره اتانولی بره‌موم روی دو قارچ نکروتروفSclerotinia sclerotiorum (عامل پوسیدگی سفید اسکلروتینیایی ریشه و ساقه) و Botrytis cinerea (عامل کپک خاکستری) در شرایط آزمایشگاهی انجام شد. بدین منظور، ابتدا عصاره اتانولی بره‌موم جمع‌آوری شده از کندوهای زنبورعسل استان اردبیل با استفاده از اتانول 80 درصد تهیه شد. سپس غلظت‌های 50، 100، 250، 500 و 1000 میکروگرم بر میلی‌لیتر از عصاره مورد نظر تهیه و به محیط کشت PDA افزوده شد (از اتانول به عنوان حلال استفاده شد). تشتک‌های پتری حاوی غلظت‌های مختلف عصاره بره‌موم با دیسک‌های میسلیومی از کشت جوان قارچ‌های بیمارگر مایه‌زنی شده و در دمای 1±25 تا زمانی که پرگنه قارچ، تشتک پتری شاهد را پر کند، نگهداری شدند. میزان رشد قارچ بر اساس قطر پرگنه به طور روزانه اندازه‌گیری و درصد بازدارندگی عصاره تعیین گردید. آزمایش در سه تکرار انجام شد و در تیمار شاهد از اتانول استفاده شد. نتایج به‌دست آمده از تاثیر بیوکنترلی عصاره بره‌موم نشان داد که از نظر میزان بازدارندگی از رشد، بین گونه قارچی و غلظت‌های مختلف عصاره تفاوت معنی‌داری (P≤0.01) وجود دارد. قارچ S. sclerotiorum در مقایسه با B.cinerea حساسیت بیشتری نسبت به عصاره بره‌موم داشت، به طوریکه بازدارندگی کامل در غلظت μg/ml1000 مشاهده شد و رشد مجدد دیسک میسلیومی رشد نیافته در این غلظت، در محیط فاقد عصاره، خاصیت قارچ‌ایستایی آن را اثبات کرد. عصاره بره‌موم در غلظت 50 میکروگرم بر میلی‌لیتر تاثیر بازدارندگی روی رشد قارچ S. sclerotiorum نداشت ولی در طول زمان بررسی، مانع از تشکیل اسکلروت شد. دامنه بازدارندگی از رشد B. cinerea در حضور غلظت‌های مختلف عصاره بره‌موم از 11% در کمترین غلظت تا %55/59 در بیشترین غلظت مورد استفاده متغیر بود. به‌طور کلی با افزایش غلظت عصاره بره‌موم، درصد بازدارندگی از رشد هر دو قارچ افزایش پیدا کرد. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد بره‌موم از پتانسیل ضدقارچی بالایی برخوردار است و می‌توان پس از تحقیقات تکمیلی از آن برای کنترل زیستی بیماری‌های قارچی گیاهان بهره برد.
کلیدواژه ها