عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

محمد صبحی کلی علیا؛ حمیدرضا حاجی‌قنبر؛ سید عبدالعظیم مرتضوی لاهیجانی

کنه‌های خانواده‌ی Podapolipidae (Acari: Trombidiformes: Heterostigmata) یکی از مهم‌ترین انگل‌های تعدادی از راسته‌های حشرات، به ویژه راسته‌ی سخت‌بال‌پوشان است که بسیاری از گونه‌های آن انگل خارجی و تعداد اندکی از گونه‌های آن انگل داخلی حشرات هستند. بسیاری از جنس‌های این خانواده دارای تخصص میزبانی در سطح خانواده هستند. برای مثال تمام گونه‌های Coccipolipus Husband, 1972 انگل سوسک‌های خانواده‌ی Coccinellidae هستند. تا کنون 32 جنس و بیش از 260 گونه از این ‌خانواده شناسایی شده اند که از میان آن‌ها چهار جنس شامل Eutarsopolipus Berlese, 1913 با 70 گونه، Dorsipes Regenfuss, 1968 با 21 گونه، Regenpolipus Husband, 1986 با پنج گونه و Ovacarus Stannard and Vaishampayan, 1970 با سه گونه منحصرا از سوسک‌های کارابید جمع‌آوری شده اند. از بین این چهار جنس، همه‌ی گونه‌های جنس Ovacarus به صورت انگل داخلی در سیستم تولیدمثلی میزبان زندگی می‌کنند، درحالی که گونه‌های سه جنس دیگر به صورت انگل خارجی زیربالپوش میزبان فعالیت می‌کنند. جنس Eutarsopolipus، با داشتن 70 گونه توصیف شده در غالب 14 گروه گونه‌ای، بزرگترین جنس در این خانواده محسوب می‌شود که گروه گونه‌ای acanthomus یکی از این گروه‌های گونه‌ای است. یکی از گونه‌های این گروه Eutarsopolipus elongatus Regenfuss, 1963 است که برای اولین بار از زیر بالپوش Amara aenea (Degeer, 1774) (Col.: Carabidae) جمع‌آوری و شناسایی شد. ولی مرحله‌ی نر این گونه توسط Regenfuss شناسایی نشده بود. طی نمونه‌برداری‌هایی که در سال 1394 به منظور مطالعه‌ی فون کنه‌های هترواستیگما مرتبط با حشرات در شهرستان مشگین شهر واقع در استان اردبیل (شمال غربی ایران) صورت گرفت، یک کلنی متشکل از مراحل مختلف زیستی (ماده‌ی لاروی، ماده‌ی بالغ و نر)Eutarsopolipus elongatus Regenfuss, 1963 از زیر بالپوش Amara sp. (Col.: Carabidae) یافت شد. سوسک میزبان از اطراف مشگین‌شهر جمع‌آوری شد. کنه‌ها از زیر بالپوش میزبان جدا و در داخل اسیدلاکتیک شفاف شدند. برای تهیه اسلاید از مایع هویر (Hoyer’s medium) استفاده شد. مورفولوژی کنه‌ها با استفاده از میکروسکوپ اختلاف فاز Olympus BX51 مجهز به لوله ترسیم مورد مطالعه قرار گرفت. این کنه با توجه به خصوصیات زیر از دیگر گونه‌های این گروه مجزا می‌شود: در ماده‌ی بالغ، 1a و 2a نزدیک و مماس به آپودم اول و دوم و نیز نسبت به آپودم میانی موهای مذکور به پی‌ران اول و دوم نزدیکترند. در نر، موی c1 میکروستا، موی d ساده و مویی شکل و موی 3a میکروستا. در ماده‌ی لاروی، 1a، 2a و 3b تغییر شکل یافته، ضخیم و در انتها کند و 3a تغییرشکل یافته و نیزه‌ای شکل. این گونه تا به امروز از آلمان و اکراین از روی Amara aenea و A. litorrea Thomson, 1857گزارش شده است. بنابراین این گونه برای اولین بار از ایران گزارش می‌شود.

کلمات کلیدی: کنه؛ حشره؛ انگل؛ کارابیده؛ هترواستیگماتا