گونه‌های جدیدی از بخش‌های Infectoria و Psuedoalternaria از جنس Alternaria در ایران
عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران
نویسندگان
دانشیار دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه
چکیده
آلترناریا یک جنس قارچی همه‌جا‌زی و شامل گونه‌هایی با فعالیت ساپروفیتی، اندوفیتی و بیمارگری در ارتباط با طیف وسیعی از بستره‌ها می‌باشد. برخی از گونه‌های این جنس مواد سمی مختلفی را تولید می کنند که ممکن است در بیماریزایی آن‌ها روی گیاهان نقش مهمی داشته و یا منجر به آلودگی تولیدات گیاهی به این مواد سمی شده و اثرات نامطلوبی روی انسان و جانوران داشته باشند و از این رو از نظر بهداشتی دارای اهمیت بالایی هستند. بدلیل تنوع ریخت‌شناختی قابل توجه در بین افراد این جنس، جهت سهولت در مطالعه آرایه‌ها، گروه‌بند‌های پایین‌تر از سطح جنس بر اساس ویژگی‌های مشترک ریخت‌شناختی به صورت گروه‌های گونه‌ای (species-groups) یا با استفاده از داده‌های مولکولی به همراه ویژگی‌های ریخت‌شناختی به صورت بخش‌هایی (Sections) تقسیم‌بندی شده‌اند. در مطالعه قارچ‌های همراه با علایم کپک دوده‌ای خوشه گندم و جو در استان‌های گلستان، البرز و قزوین، طیف متنوعی از جدایه‌های با مشخصات جنس آلترناریا در بهار و تابستان سال‌های 1393 و 1394 جداسازی و خالص سازی گردیدند. به منظور بررسی ویژگی‌های ریخت شناختی جدایه‌ها و تعیین گروه‌های گونه‌ای یا بخش‌های آن‌ها، و نیز شناسایی گونه‌ها در هر کدام از بخش‌ها، جدایه‌های خالص شده روی محیط کشت سیب‌زمینی-هویج-آگار و در شرایط دمایی 25-23 درجه سلسیوس، زیر نور سفید فلورسنت با دوره‌ی تاریکی/روشنایی 16/8 ساعته به مدت 7-5 روز نگهداری شدند. بدین ترتیب جدایه‌های مختلف براساس ویژگی‌های ریخت شناختی از قبیل رنگ پرگنه، الگوی تشکیل زنجیره و ماهیت نوک هاگ، ابعاد هاگ و هاگ‌بر، تعداد بندهای عرضی و طولی در هاگ و تزیینات سطحی هاگ‌ها مورد گروهبندی قرار گرفتند. به منظور مطالعات مولکولی و ارزیابی روابط فیلوژنتیکی جدایه‌های قارچی، ناحیه ITS از DNA ریبوزومی و بخشی از ژن گلیسر‌آلدهید- 3- فسفات (gpd) تکثیر و تعیین توالی گردیدند. بر اساس ترکیبی از صفات ریخت‌شناختی و ترادف‌های بازهای بخش‌های تکثیر شده، در مجموع 6 گونه شامل A. arbusti, A. californica, A. ethzedia, A. incomplexa, A. intercepta و A. triticimaculans از بخش Infectoria و یک گونه A. arrhenatheri از بخش Pseudoalternaria با استفاده از مشخصات ریخت‌شناختی و مولکولی مورد شناسایی قرار گرفتند. بجز گونه A. arbusti، تمامی بقیه گونه‌ها برای اولین بار از ایران گزارش می‌شوند. مقایسه توالی‌ها در بانک ژن و نیز نتایج حاصل از آنالیزهای مولکولی نشان داد که ناحیه‌ی ITS از DNA ریبوزومی به تنهایی منجر به تفکیک گونه‌های موجود در هیچکدام از بخش‌های Infectoria و Pseudoalternaria نمی‌شود، هر چند که در تفکیک این دو بخش از هم، می‌تواند مفید می‌باشد. علاوه بر این اطلاعات حاصل از ترادف یابی ژن gpd نشان داد که این ژن می‌تواند یک ابزار خوبی در تفکیک بهتر گونه‌های موجود در بخش‌های Infectoria و Pseudoalternaria از یکدیگر باشد.
کلیدواژه ها