عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

مژگان ویسی

رشد و عملکرد گندم همانند سایر گیاهان زراعی بستگی به عوامل محیطی و مدیریت زراعی علف های هرز دارد. علف های هرز برای دستیابی به عوامل محیطی با گیاهان زراعی رقابت کرده و دسترسی گیاهان زراعی را به این عوامل محدود می نماید. به منظور بررسی تاثیر عوامل اقلیمی بر پراکنش علف های هرز مطالعه ای در 85 مزارع گندم آبی در 11 شهرستان استان کرمانشاه در سال های 1381 و 1391 انجام شد. ارتباط پراکنش گونه های علف هرز با 6 فاکتور اقلیمی توسط آنالیز چند متغیره همبستگی کانونی ارزیابی شد. نتایج نشان داد که ارتباط تراکم گونه ای جوامع علف هرز با عوامل اقلیمی و خاکی توسط روش آنالیز همبستگی کانونی در سال های مورد بررسی معنی دار می باشد. مؤلفه اول و دوم در سال 1381 و 1391 به ترتیب 4/85% و 64% واریانس پراکنش گونه ها را تحت تأثیر عوامل اقلیمی توصیف کردند. در سال 1391 نسبت به ده سال پیش، 44 گونه علف هرز جدید شناسایی شد. علاوه بر آن در خارج از کوادرات مزرعه 49 گونه علف هرز جدید شناسایی گردید. نتایج نشان داد که پراکنش علف های هرزغالب در سال 1381 و 1391 تحت تأثیر فاکتور های اقلیمی بیست ساله متفاوت است. در سال 1381 یولاف وحشی زمستانه (Avena ludoviciana)، چچم (Lolium rigidum)، خردل وحشی (Sinapis arvensis) و دانه قناری (Phalaris brachystacys) در مناطقی از استان که درجه حرارت بالا و ارتفاع از سطح دریا پایینی داشتند، ازپراکنش وسیعی برخوردار بودند. علف هرز ماشک مریوانی (Vicia assyriaca Boiss.) بیشترین همبستگی را با ارتفاع داشت. علف های هرز نی ( Phragmites australis (Cav.) Trin, ex Steud) و ماشک گل خوشه ای(Vicia villosa Roth.) با میزان بارندگی سالیانه، همبستگی مثبت و جودره ( Koch..Hordeum spontaneum C)، گلرنگ وحشی (Carthamus oxycantha M. B)، ماشک برگ پهن (Vicia narbonensis L.) و علف هفت بند (Polygonum avicula L.) نیاز آبی بسیارکمی برای رویش داشته و مناطق کم باران و میزان تبخیر بالارا ترجیح دادند.در سال 1391 آنالیز همبستگی کانونی نشان داد که با افزایش درجه حرارت کمینه و تبخیر در نقاط مختلف استان با افزایش تراکم علف های هرز چچم (.rigidum Gaud Lolium)، یولاف وحشی زمستانه (A. ludoviciana Dur.)، جودره (H.spontaneum C. Koch.) و خردل وحشی (sinapis arvensis L.) مواجه هستیم. علف های هرز دانه قناری (.P. brachystachys Link) و عروس پشت پرده (physalis alkekengi L.) نیز همبستگی مثبت با درجه حرارت کمینه داشتند. تراکم علف های هرز پیچک بند (Polygonum convolvulus L.)، فرفیون سوری (aleppica L. Euphorbia)، جو خودرو (Hordeum vulgari L.)، کمندی (Myagrum perfoliatum L. ) و ماشک مریوانی (assyriaca Boiss .V)همبستگی مثبت با ارتفاع محل داشتند.

علف هرز؛ همبستگی کانونی؛ درجه حرارت؛ بارندگی