پراکنش گونه جدید پوتی‌ویروس آلوده کننده زعفران (Crocus sativus L.) در مناطق عمده کشت زعفران در ایران
عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران
نویسندگان
چکیده
زعفران (Crocus sativus L.) گیاهی از خانواده زنبقیان با خواص دارویی متعدد است. با این حال تحقیقات کمی در مورد بیماری‌های ویروسی زعفران خصوصا در ایران صورت گرفته است. اخیراً گونه جدیدی از جنس پوتی‌ویروس از گیاه زعفران ایران گزارش شده که علیرغم وجود ارتباط سرولوژیکی با ویروس موزاییک معمولی لوبیا (BCMV) از لحاظ یکسانی توالی نوکلئوتیدی تفاوت قابل ملاحظه‌ای با یکدیگر دارند. با توجه به اهمیت این گیاه ارزشمند، پراکنش این ویروس و نیز احتمال آلودگی این گیاه به چند ویروس دیگر در مناطق عمده کشت زعفران در ایران مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور نمونه برداری تصادفی از کورم های زعفران مزارع استان‌ها انجام و در مجموع 30 نمونه از هر استان تهران، فارس و آذربایجان شرقی و 40 نمونه از هر استان اصفهان، خراسان رضوی و جنوبی جمع آوری شد. بررسی نمونه‌ها به روش الایزا با آنتی‌بادی اختصاصی جنس پوتی‌ویروس حاکی از واکنش مثبت تعداد قابل توجهی از نمونه ها بود. به منظور بررسی بیشتر، تمام نمونه های با واکنش مثبت با آنتی‌بادی اختصاصی تعدادی از گونه های رایج این جنس، از جمله ویروس موزاییک معمولی لوبیا ویروس موزاییک معمولی نکروز لوبیا(BCMNV) ، ویروس موزاییک هندوانه (WMV)، ویروس وای سیب‌زمینی(PVY) ، ویروس موزاییک کاهو(LMV) ، ویروس موزاییک زرد لوبیا (BYMV) و ویروس موزاییک زرد کدو (ZYMV) مورد بررسی قرار گرفتند. به غیر از BCMV، واکنش مثبتی با پوتی‌ویروس دیگری به دست نیامد و نتایج آزمون الایزا با آنتی بادی BCMV عینا مشابه نتایج این آزمون با آنتی بادی جنس پوتی‌ویروس بود. نتایج حاکی از آلودگی 80، 70، 76، 73 و 73 درصد کورم های جمع آوری شده از استان های تهران، اصفهان، فارس، آذربایجان شرقی و خراسان رضوی - جنوبی (به ترتیب) بود. همچنین در نمونه‌برداری تصادفی مجدد و گسترده‌تر از نمو نه های برگی جمع آوری شده از مزارع استان‌های خراسان رضوی- جنوبی و اصفهان، درصد آلودگی به پوتی‌ویروس با آزمون DAS-ELISA به ترتیب 75 و 51 درصد تخمین زده شد. متعاقباً به دلیل عدم وجود آنتی‌سرم اختصاصی گونه جدید پوتی‌ویروس آلوده کننده زعفران، از 10 نمونه از نمونه‌های مثبت هراستان آر ان ا کل استخراج و سپس واکنش زنجیره ای پلیمراز معکوس با استفاده از جفت آغازگر اختصاصی، متناظر با نواحی NIb و NIa-Pro ژنوم پوتی-ویروس آلوده کننده زعفران، صورت گرفت. در تمام 60 نمونه مورد بررسی قطعه مورد نظر تکثیر و برای حصول اطمینان از ماهیت ویروس، دو نمونه از هر استان همسانه‌سازی و تعیین ترادف نوکلئوتیدی قطعه تکثیر شده صورت گرفت که نشان دهنده 99 درصد یکسانی نوکلئوتیدی با پوتی‌ویروس گزارش شده از زعفران بود. با توجه به نتایج به دست آمده، گونه جدید پوتی‌ویروس آلوده کننده زعفران به عنوان ویروس غالب مزارع زعفران در ایران می باشد. لذا مطالعات بیشتر در خصوص دامنه میزبانی طبیعی و آزمایشگاهی و نحوه انتقال ضروری می‌باشد.
کلیدواژه ها