مطالعه‌ی مقدماتی سوسک بذرخوار Caryedon angeri (Col.: Chrysomelidae, Bruchinae) روی گیاه جغجغک Prosopis farcta (Fabaceae) در استان یزد، ایران
عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران
نویسندگان
چکیده
جغجغک Prosopis farcta (Banks&Solander) (Fabaceae) یک گیاه خشکی‌دوست چندساله، مقاوم به شوری و بومی ایران است. این گیاه با کمک سیستم عمیق ریشه‌ای و نیز باکتری‌های ریزوبیوم همزیست تثبیت کننده ازت، قادرست در نواحی خشک و بویژه در اراضی موات، شاخ و برگ و میوه زیادی تولید کند که مورد تغذیه دام قرار می‌گیرند. علاوه بر این با تکثیر و رویش پایدار و مداوم، باعث جلوگیری از توسعه بیابان‌ها می‌شود. با این حال، رشد سریع این گیاه در مزارع و باغات، موجب طرح این گیاه به عنوان یک علف‌هرز شده و کنترل آن نیازمند بکارگیری روش مختلف مبارزه شامل مبارزه مکانیکی، فیزیکی و شیمیایی می‌باشد. با توجه به مشکلات ناشی از بکارگیری چنین روش‌هایی و نیز لزوم استفاده از روش‌های سازگار با محیط‌زیست، شناسایی و بکارگیری عوامل کنترل زیستی از اهمیت بالایی برخودار است. بدین منظور، پژوهش حاضر به مطالعه زیست‌‌شناسی مقدماتی سوسک بذرخوار Caryedon angeri (Semenov, 1896) (Col.: Chrysomelidae, Bruchinae روی این گیاه در استان یزد طی سال‌های زراعی 1387 و 1388 پرداخته است. یک باغ متروکه به مساحت 4 هکتار انتخاب و نمونه‌برداری ها از اسفندماه هر سال شروع و تا پایان آبان ماه به فاصله زمانی هر دو هفته یکبار ادامه یافت. در هر نمونه‌برداری، به طور تصادفی بوته‌های جغجغک انتخاب و از هر بوته، نیام‌های یک شاخه برداشت شد تا یک نمونه صد عددی فراهم آید. نیام‌های هر نمونه سپس در آزمایشگاه، با چاقو برش داده شد و مراحل مختلف زیستی سوسک، تعداد نیام مورد تغذیه قرار گرفته، ثبت گردید. مراحل نابالغ سوسک درون نیام‌ها و در شرایط دمای اتاق (5±25 درجه سلسیوس) نگهداری شدند تا بتوانند مراحل رشد و نموی را کامل کرده و حشرات بالغ یا پارازیتوییدهای آنها ظاهر شوند. نتایج نشان داد که این سوسک در شرایط استان یزد، دو نسل در سال دارد. دوره ظهور حشرات کامل نسل اول، طولانی و از اواسط اسفندماه شروع و تا اوایل تیرماه طول کشید. در نسل دوم، حشرات کامل از اوایل شهریورماه تا اواخر مهرماه ظاهر شدند. تخم‌ها به صورت تکی و روی پوست نیام گذاشته شدند. لاروها از بذور داخل نیام تغذیه کرده و پس از طی مراحل زیستی، درون حجره‌ای در زیر پوست نیام، به شفیره تبدیل شده و سپس حشره کامل با ایجاد سوراخی از نیام خارج شد. حشرات کامل نسل اول روی نیام‌های سبز، تخمریزی و لاروهای آنها از بذرهای در حال رسیدن تغذیه کردند. اما تخمریزی حشرات کامل نسل دوم روی نیام‌های رسیده صورت گرفت و لاروهای این نسل از بذرهای رسیده درون نیام طی پائیز و زمستان تغذیه کردند. لاروها فقط 50-60 % بذرهای موجود در هر نیام را مورد تغذیه قرار دادند. سه گونه زنبور پارازیتوئید لارو جمع‌آوری و شناسایی گردیدند: Eurytoma scrophularia Zerova, 1981 (Hym.: Eurytomidae)، Rhaconotus aciculatus (Cresson, 1872) و R. kerzhneri Belokobylskij, 1985 (Hym.: Braconidae).
کلیدواژه ها