عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

مریم معصومی

کنه تارتن دو لکه‌ای Tetranychus urticae Koch (Acari: Tetranychidae) یکی از آفات مهم محصولات زراعی، باغی و گلخانه‌ای محسوب می‌شود. در گلخانه‌ها تعداد دفعات سم پاشی علیه این آفت روی محصولاتی مانند خیار، گوجه فرنگی، توت فرنگی و گیاهان زینتی به خصوص رز زیاد است، لذا باقی مانده سموم در حد بالاتر از استاندارد روی محصولات گلخانه‌ای گزارش می‌شود. هم‌ چنین کاربرد سموم شیمیایی علیه این آفت به دلیل توان تولید مثلی بالا باعث بروز مقاومت، اثرات جانبی زیست محیطی، تاثیر روی موجودات غیر هدف و بروز آفات ثانویه می‌گردد. به همین دلیل استفاده از آفت کش‌های گیاهی و کم خطر سازگار با محیط زیست مورد توجه قرار گرفته است. از آفت کش‌های غیر شیمیایی می‌توان به ترکیبات ثانویه گیاهی و روغن‌های گیاهی اشاره کرد که دارای خواص حشره کشی، کنه‌کشی، دور کنندگی و اثرات ضد تغذیه‌ای می‌باشند. در این پژوهش اثر سمیت تماسی امولسیون روغن منداب Eruca sativa (Miller) (Brassicaceae) روی ماده‌های بالغ کنه تارتن دو لکه‌ای در 5 غلظت و 3 تکرار در دمای 2±25 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 5±70 درصد و دوره نوری16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی انجام گرفت. تلفات پس بعد از 24 ساعت مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که LC50 امولسیون روغن منداب برابر با 3427 پی‌پی‌ام بود. هم چنین میانگین تلفات کنه در غلظت 7000 پی پی ام 68 درصد و در 1000 پی‌پی‌ام 5/21 درصد بود. برای تعیین مقادیر LC50 از روش محاسبه پروبیت استفاده شد. در آزمایش انجام شده پس از تیمار کنه ها، عده‌ای از ماده‌ها از سطح برگ‌های آزمایشی می‌گریختند در حالی که در شاهد چنین رفتاری مشاهده نشد. بنابر این اثر دور کنندگی روغن منداب به ترتیب در غلظت‌های ‌1000 ،1700 ، 2700 ، 4300 و 7000 پی پی ام در زمان‌های 3 ، 6 ، 12، 24 و 48 ساعت پس از شروع تیمار مورد بررسی قرار گرفت. مقایسه غلظت ‌های مختلف در دور کنندگی به وسیله آنالیز واریانس یک ‌طرفه انجام گرفت .آزمایش‌ها نشان داد که در غلظت 2700 پی‌پی‌ام (پایین‌تر از LC50) میزان دور کنندگی در ساعات اولیه تا 90 درصد و بعد از 24 ساعت به 70 درصد رسیده است. امولسیون روغن منداب در غلظت‌های مختلف تا شش ساعت پس از تیمار بالاترین میزان دور کنندگی را نشان داد اما پس از آن به تدریج از میزان دور کنندگی کاسته شد. با توجه به یافته ‌های بدست آمده می‌توان نتیجه گرفت که امولسیون روغن منداب می‌تواند جایگزین مناسبی برای سموم شیمیایی در گلخانه‌ها باشد.

ترکیبات گیاهی؛ منداب؛ کنه کش