عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

سحر لیلایی؛ دوستمراد ظفری

قارچ های اندوفیت به عنوان یکی از باور نکردنی ترین کارخانه های شیمیایی شناخته شده هستند و ذخیره جدیدی از مواد فعال زیستی طبیعی می باشند و امروزه به عنوان منابعی جهت تولید محصولات طبیعی دارای پتانسیل کاربرد در پزشکی،کشاورزی و صنعت مطرح شده اند. در این مطالعه قارچ های اندوفیت جدا شده از گیاهان دارویی برای تولید آنزیم ضد سرطان L-آسپاراژیناز، مورد بررسی قرار گرفتند. چهار گیاه دارویی حاوی آلکالویید های ضد سرطان از جنسVinca از خانواده Apocynaceae که دو گونۀ آن در ایران پرورش داده مى‌شود و دو گونه نیز به‌طور خودرو در ایران مى‌رویند به ترتیب شامل Vinca minor، Vinca major، Vinca libanoticaو Vinca rosea می باشد به عنوان گیاه میزبان انتخاب شدند. آسپاراژیناز یک آنزیم هیدرولاز می باشد که آسپاراژین را به آمونیوم و آسپارتیت تبدیل می کند. تولید آنزیم L-آسپاراژیناز با استفاده از محیط کشت زاپکس(Czapek) با اندکی تغییر با تشکیل مناطق صورتی بر روی آگار در نتیجه هیدرولیز آسپاراژین بررسی شد. معرف فنل رد موجود در محیط کشت از رنگ زرد (شرایط اسیدی) به رنگ صورتی (شرایط قلیایی) با هیدرولیز آسپاراژین تغییر می کند، همچنین فعالیت آسپاراژینازی به وسیله معرف نسلر توسط اسپکتوفتومتر در طول موج nm450 اندازه گیری شد و آنالیز داده ها توسط نرم افزار SAS انجام شد، قارچ های اندوفیت جدا شده به وسیله روش های مرفولوژیکی و ملکولی( با استفاده از نواحی DNA ریبوزومی و پرایمر ITS1و ITS4 ) شناسایی شدند. نتایج نشان داد که در مجموع 110جدایه از 4 استان ( مرکزی، اصفهان، مازندران و همدان) از گیاهان میزبان مورد نمونه برداری جدا شدند که از این بین 40 جدایه قادر به تولید L-آسپاراژیناز بودند، و دامنه فعالیت آسپاراژینازی بین 0040/0 تا 030/0 میکرومول میلی لیتر-1 دقیقه-1 می باشد. ایزوله هایی که قادر به تولید L-آسپاراژیناز بودند متعلق به جنس های Plectosphaerella، Penicillium ،Alternaria، Phomaو،Cladosporium بوده اند که از این بین گونه plectosphaerella cucumerina با تولید030/0 میکرومول میلی لیتر-1 دقیقه-1 دارای بیشترین فعالیت آنزیمی بود. همچنین ایزوله های جدا شده از گیاهان میزبان Catharanthus roseus)) Vinca rosea و Vinca minor فعالیت آنزیمی بیشتری را نسبت به ایزوله های جدا شده از Vinca majorو Vinca libanotica داشتند. در سال های اخیر قارچ ها برای تولید آنزیم آسپاراژیناز مورد بررسی قرار گرفته اند اما علاقه به اندوفیت ها برای تولید این آنزیم نسبتا جدید بوده و این مطالعه به منظور بررسی و بهره وری از پتانسیل تولید آنزیم توسط اندوفیت های این گیاهان دارویی انجام شده که بر اساس نتایج قارچ های اندوفیت منابع جایگزین خوبی برای تولید L-آسپاراژیناز هستند.

: قارچ های اندوفیت؛ فعالیت آسپاراژینازی؛ خانواده خرزهرهایان( Apocynaceae )؛ plectosphaerella cucumerina