عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

جلال جلالی سندی؛ رویا خسروی؛ Fabio Brayner

حشرات برای مقابله با عوامل بیماری‌زا و پارازیتوئیدها از واکنش‌های دفاعی سلولی و هومورال استفاده می‌کنند. سلول‌های خونی حشرات نقش اساسی در سیستم ایمنی آن‌ها داشته و دارای اشکال و فعالیت متنوع هستند. شناسایی سلول‌های خونی و جمعیت آن‌ها به ما در جهت کنترل بهتر آفت مورد نظر کمک خواهد کرد. در این تحقیق سلول‌های خونی پروانه برگ‌خوار توت Glyphodes pyloalis با استفاده از میکروسکوپ نوری، فاز متضاد، میکروسکوپ الکترونی عبوری و الکترونی روبشی مورد بررسی قرار گرفتند. برای مشاهده سلول ها با میکروسکوپ نوری از رنگ‌آمیزی گیمسا استفاده شد و برای میکروسکوپ الکترونی سلول ها در گلوتارآلدهید (2%) تثبیت شدند. پنج نوع هموسیت در همولنف لارو و شفیره پروانه برگ‌خوار توت شامل پروهموسیت‌ها، پلاسماتوسیت‌ها، گرانولوسیت‌ها، اسفرولوسیت‌ها و انوسیتوئیدها یافت شد. پروهموسیت‌ها به شکل گرد یا بیضی مشاهده شدند که کوچکترین سلول‌های خونی این حشره محسوب می‌شوند. هسته در این سلول‌ها حجم بالایی از سلول را اشغال می‌کند و سیتوپلاسم به صورت لایه‌ای نازک اطراف هسته را اشغال کرده است. در سیتوپلاسم شبکه اندوپلاسمیک دانه‌دار، لیزوزیم و میتوکندری مشاهده می‌شود و تعداد پروهموسیت ها در سن سوم لاروی (34/0 ± 9/6 %) از تمام مراحل رشدی بیشتر بود. پلاسماتوسیت‌ها دارای پروفایل چندشکلی هستند و هسته مرکزی و یا به صورت جانبی بوده، کروماتین پراکنده شده و در سیتوپلاسم، وزیکول‌هایی با تراکم الکترون کم، میتوکندری کشیده و دستگاه گلژی، شبکه اندوپلاسمیک صاف و شبکه اندوپلاسمیک دانه‌دار با سیسترنای توسعه یافته وجود داشت. پلاسماتوسیت‌ها بیشترین فراوانی را در مرحله شفیرگی داشتند (87/0 ± 4/68 %). گرانولوسیت ها سلول هایی گرد با اندازه متغیر هستند. در سیتوپلاسم شبکه اندوپلاسمیک دانه‌دار بسیار توسعه یافته، دستگاه گلژی، میتوکندری حلقوی کوچک، ریبوزوم‌ها و پلی‌زوم‌ها وجود دارد. از ویژگی‌های بارز گرانولوسیت‌ها، حضور گرانول‌های بزرگ، الکترونی شفاف، سازماندهی شده و متصل به غشا می‌باشد. انوسیتوئیدها دارای هسته جانبی بوده و کروماتین پراکنده و گاهی اوقات هستک واضح وجود دارد. سیتوپلاسم هموژن است و اندامک‌های بارز در آن دیده نمی‌شود، تنها میتوکندری و چند واکوئل کوچک در تصاویر میکروسکوپ الکترونی وجود دارد. اسفرولوسیت‌ها کمترین فراوانی سلول‌های خونی را داشتند و کمترین تعداد اسفرولوسیت‌ها (23/0 ± 8/1) در مرحله شفیرگی و بیشترین تعداد (27/0 ±4/4) در لارو سن پنجم مشاهده شد. در سیتوپلاسم شبکه اندوپلاسمیک دانه‌دار به شکل واضح در این سلول مشاهده می‌شود. اسفرولوسیت‌ها حاوی تعداد کمی اسفرول‌های بزرگ هستند که باعث می‌شود تا سلول‌ها شکل نامنظم داشته باشند و هسته نامشخص باشد. شمارش کل سلول‌ها در مراحل مختلف نشان داد که با افزایش سن لاروی تعداد کل سلول‌های در حال گردش نیز افزایش می‌یابد. بالاترین تعداد سلول خونی105 × ( 7/6 ±63 ) در همولنف پیش شفیره روز اول و پائین‌ترین تعداد سلول خونی105 × (8/7±18) در لارو سن سوم وجود داشت.

سلول‌های خونی؛ شمارش تفریقی؛ پروانه برگ‌خوار توت؛ میکروسکوپ الکترونی