عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

زریر سعیدی؛ حبیب الله نوریخش؛ منیژه حیدری؛ علیرضا نعمتی؛ ارسلان خلیلی مقدم

استان چهارمحال و بختیاری یکی از مراکز مهم تولید بادام در کشور به شمار می رود. زنبور مغزخوار بادام از آفات کلیدی محصول در منطقه بوده و هر ساله زیان قابل توجهی به باغداران وارد می سازد. مبارزه شیمیایی غیر منطقی علیه آفت به دلیل خطرات زیست محیطی، از بین بردن دشمنان طبیعی آفت و بالا بردن هزینه های تولید می تواند صدمات جبران ناپذیری را متحمل جامعه کشاورزی نماید. هدف از انجام این پروژه شناسایی ژنوتیب های مقاوم و تعیین مکانیسم‌های مقاومت به زنبور مغزخوار بادام بوده است. تیمارهای عبارت بودند از ژنوتیپ "هوره"، ژنوتیپ "شوراب" و رقم "مامایی" (شاهد) که در 10 تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. جهت مطالعات آزمایشگاهی، میوه‌های بادام در مرحله مناسب برای تخمریزی از درختان سمپاشی نشده جمع‌آوری شدند و ترجیح میزبانی زنبور روی ژنوتیب ها مورد بررسی قرار گرفت. پاسخ بویایی زنبور مغزخواربادام نسبت به مواد فرار ناشی از میوه با استفاده از بویایی سنج Y شکل مطالعه گردید. در مطالعات مزرعه ای میزان ریزش میوه ناشی فعالیت زنبور روی ژنوتیپ ها پس از تشکیل میوه و رفع خطر سرمازدگی، در شرایط طبیعی بررسی شد. خصوصیات باغبانی ژنوتیپ ها نیز مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بررسی ترجیح میزبانی زنبور روی ژنوتیب ها در شرایط آزمایشگاهی نشان داد که ژنوتیپ "هوره" با میانگین49/1±68/2 نیش در هر میوه دارای بالاترین تعداد اثر نیش زنبور و رقم "مامایی" با 50/0± 75/0 کمترین اثر نیش را داشته است. مقایسه رقم "مامایی" و ژنوتیپ "هوره" در آزمایش بویایی سنجی نشان دادکه اختلاف معنی‌داری بین تعداد زنبور جلب شده به ژنوتیپ "هوره" و رقم "مامایی" وجود دارد. از مجموع 140 زنبور ماده تازه جفتگیری کرده (3-4 روزه) تعداد 93 (معادل 66 درصد) زنبور به رقم "مامایی" جلب شدند در حالی که 38 زنبور (معادل 27 درصد) به ژنوتیپ "هوره" جلب شدند و 6 درصد نیز به مواد منتشره از میوه‌ها واکنشی نشان ندادند. مقایسه ژنوتیپ "شوراب" و رقم "مامایی" نشان دادکه اختلاف معنی-داری بین آنها از نظر تعداد زنبور جلب شده وجود ندارد. مطالعات مزرعه‌ای نیز نشان داد که میزان ریزش محصول روی رقم "مامایی" در شرایط عدم سمپاشی به طور معنی‌داری بالاتر از ژنوتیپ "هوره" بود به طوریکه ژنوتیپ "هوره" 98/4 برابر رقم "مامایی" میوه تولید نموده است. بر اساس نتایج به دست آمده، ژنوتیپ "هوره" به عنوان ژنوتیپ مقاوم به زنبورمغزخوار و دارای خصوصیات مطلوب باغبانی جهت کشت در منطقه معرفی می‌شود

زنبور مغزخوار؛ بادام؛ مقاومت؛ پاسخ بویایی