عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

راحیل اسدی؛ کاظم کهتری

مینوز گوجه فرنگی، Tuta absoluta (Meyrick) یکی از آفات مهم و اقتصادی گوجه فرنگی در ایران و بسیاری از نقاط دیگر جهان است. در این تحقیق آماره‌های جدول زندگی T. absoluta در پنج دمای ثابت 15، 20، 25، 30 و 35 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی10 ± 60 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی مورد بررسی قرار گرفت. 100 عدد تخم همسن تازه گذاشته شده روی گیاه میزبان انتخاب و مرگ و میر مراحل مختلف رشدی و باروری روزانه 15 حشره ماده در هر دما تعیین شد. نمونه ها روزانه مورد بررسی قرار گرفته و آزمایش تا زمان مرگ آخرین فرد ماده ادامه یافت. بر اساس نرخ بقا و تخمریزی روزانه، آماره‌های رشد جمعیت این آفت شامل نرخ خالص تولید مثل (R0)، نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r)، نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ)، متوسط طول یک نسل (T) و مدت زمان دو برابر شدن جمعیت (DT) در هر دما با استفاده از روش Jackknifeو نرم افزار آماریSAS محاسبه شدند. بیشترین نرخ بقا در زمان ظهور حشرات کامل به میزان 93/0 در دمای 20 درجه سلسیوس و کمترین آن 43/0 در دمای 35 درجه سلسیوس مشاهده شد. امید به زندگی در ابتدای آزمایش در دماهای 15، 20، 25، 30 و 35 درجه سلسیوس به ترتیب 23/46، 17/35، 53/29، 11/17 و 81/10 روز و در ابتدای ظهور حشرات کامل در دماهای ذکر شده به ترتیب 22/27، 63/21،33/16، 56/9 و 31/5 روز تعیین شد. کمترین و بیشترین مقادیر نرخ ذاتی افزایش جمعیت مینوز گوجه فرنگی به ترتیب در دماهای 35 و20 درجه سلسیوس 01/0 ± 07/0 و 01/0 ± 21/. (ماده/ماده/روز) به دست آمد. مقادیر نرخ خالص تولید مثل در دماهای فوق دارای تفاوت معناداری بوده و به ترتیب 31/3، 05/43، 54/37 ، 03/20 و 74/7 (ماده/ماده/نسل) تعیین شد. مقادیر نرخ متناهی افزایش جمعیت در دماهای مورد مطالعه به ترتیب 01/1، 27/1، 14/1، 09/1 و 02/1 (ماده/ماده/روز) به دست آمد. میانگین طول یک نسل با افزایش دما کاهش یافت و به حداقل میزان خود در دمای 35 درجه سلسیوس (18/0 ± 24/10روز) رسید. علاوه بر این، مقادیر مدت زمان دو برابر شدن جمعیت این آفت مهم در دماهای ذکر شده به ترتیب 06/12، 36/3، 68/3، 83/9 و 11/13 (روز) برآورد شد. نتایج فوق نشان داد که دما به عنوان مهمترین عامل محیطی، آماره‌های جدول زندگی پروانه مینوز گوجه فرنگی را تحت تاثیر قرار می دهد.

مینوز؛ گوجه فرنگی؛ دما؛ تولید مثل