عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

علی اکبر عابدی؛ بهرام ناصری؛ احسان برزویی؛ زهرا عابدی؛ محمد صادق پور مهر

دانشجو

شب‌پره هندی Plodia interpunctella (Hübner, 1813) یکی از آفات چند میزبانه و کلیدی برای برخی محصولات انباری نظیر پسته، میوه‌های خشک، آجیل، و غلات می‌باشد. در سال‌های اخیر برنامه‌های کنترلی آفات محصولات انباری نظیر شب پره هندی، از روش‌های شیمیایی به روش‌های مبتنی بر مدیریت تلفیقی آفت تغییر یافته است؛ زیرا کاربرد آفت‌کش‌ها منجر به تاثیراتی منفی مانند مقاومت آفت و آلودگی‌های محیطی شده است. در بسیاری از کشورهای جهان، گیاهان به صورت سنتی به عنوان جایگزینی برای آفت‌کش‌های شیمیایی در نظر گرفته می‌شدند. اسانس‌های گیاهی و مشتقات آن قابلیت خوبی برای استفاده در برنامه‌های مدیریت آفات دارند زیرا برای انسان سمیت پایینی داشته و در طبیعت به نسبت سریع تجزیه می‌شوند. در این مطالعه اثرات کشنده و زیرکشنده‌ی اسانس‌های درمنه خراسانی Artemisia khorassanica (Podl) و هنده‌بید Vitex pseudo-negundo (Hausskn) بر روی شب‌پره هندی مورد بررسی قرار گرفتند. ترکیبات شیمیایی اسانس‌های مورد مطالعه به وسیله‌ی دستگاه کارماتو گرافی گازی – طیف سنجی جرمی(GC-MS) سنجیده شدند. نتایج زیست‌سنجی‌ها نشان داد که قابلیت سمیت تدخینی درمنه خراسانی (LC50: 9.60 µL/L) از هنده‌بید (LC50: 23.05 µL/L air) بیشتر بود. علاوه بر این نتایج این بررسی نشان داد سرعت مرگ و میر ایجاد شده توسط اسانس درمنه خراسانی (LT50: 2.07 hours) بیشتر از هنده‌بید (LT50: 3.11 hours) بود. برای سنجش تاثیرات زیرکشنده‌ی اسانس‌های گیاهی، شب‌پره‌های بالغ در معرض LC30 هر دو اسانس گیاهی قرار گرفتند و متعاقبا پارامترهای جدول زندگی و ذخایر انرژی شب‌پره هندی مورد ارزیابی قرار گرفت. قرار گرفتن در معرض غلطت‌های زیرکشنده‌ی اسانس درمنه خراسانی تاثیری منفی بر جدول زندگی شب‌پره هندی و همچنین محتوای پروتئین، چربی و گلیکوژن لاروهای تیمار شده داشت. اسانس گیاه هنده‌بید نیز بر محتوای چربی، پروتئین و گلیکوژن شب پره هندی تاثیر گذار بود. نرخ ذاتی رشد (rm= 0.121 ± 0.001)، نرخ متناهی افزایش جمعیت=1.129 ± 0.001) λ) و زمان دوبرابر شدن DT=5.59 ± 0.07 )) در بین شاهد و اسانس گیاه هنده بید تفاوت معنی‌داری نشان ندادند. نتایج این مطالعه نشان دادند که هر دو اسانس گیاهی مورد استفاده مخصوصا اسانس درمنه خراسانی تاثیرات کشنده و زیرکشنده بر روی شب پره هندی دارند و می‌توانند خسارات ناشی از این آفت را کاهش دهند. نتایج این مطالعه نشان داد که اسانس‌های گیاهی مورد استفاده را می‌توان به عنوان یکی از روش‌های مناسب برای کنترل شب‌پره هندی در نظر گرفت. به علاوه اسانس استخراج شده از درمنه خراسانی در مقایسه با اسانس استخراج شده از هنده‌بید تاثیر منفی بیشتری بر پارامترهای جدول زندگی شب‌پره هندی نشان داد. می‌توان نتیجه گرفت که هر دو اسانس مورد استفاده به خصوص اسانس درمنه خراسانی قابلیت مناسبی به عنوان ابزار کنترل بر علیه شب‌پره هندی در برنامه‌های مدیریت آفات دارند.

شب‌پره هندی؛ اسانس روغنی؛ ترکیب شیمیایی؛ اثر زیرکشنده‌گی؛ پارامترهای جمعیتی