عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

¹قدیر نوری قنبلانی؛ ²احسان برزویی

¹استاد دانشگاه

²دانشجو

لمبه گندم، Trogoderma granarium (Coleoptera: Dermestidae)، در مرحله لاروی خود با تغذیه از غلات و خشکبار در انبار باعث خسارت جدی به محصولات انباری می‌شود. امروزه ترکیبات با منشأ گیاهی به‌دلیل کم‌خطر بودن برای موجودات غیرهدف مورد توجه قرار گرفته‌اند. در مطالعه حاضر اثرات کشندگی و زیرکشندگی عصاره درمنه، Artemisia sieberi Besser، برعلیه لاروهای T. granarium بررسی شد. حشرات روی دانه های گندم خورد شده در دمای 1±33 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±65 و دوره نوری 14 ساعت روشنایی و 10 ساعت تاریکی پرورش داده شدند. اثرات کشندگی دانه‌های گندم تیمارشده با عصاره محلول در متانول (95 درصد) درمنه با پنج غلظت (60، 87؛ 127، 185 و 270 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر) روی لاروهای T. granarium مطالعه شد. 5 گرم دانه گندم خورده‌شده با 1/0 میلی‌لیتر از هر غلظت از عصاره گیاهی مخلوط شد و در ظروف پتری قرار داده شد. 15 لارو سن چهارم لمبه گندم داخل هر پتری قرار داده شد و سپس با توری پارچه‌ای پوشانده شد. هر غلظت و کنترل پنج بار تکرار شد. برای آزمایش زیرکشندگی، لاروها به مدت 4 روز روی دانه های گندم تیمار شده با LC25 و LC50 تغذیه شدند. سپس لاروهای زنده‌مانده جمع‌آوری و فعالیت آمیلولیتیک هضم و شاخص‌های تغذیه‌ای لاروها تعیین شد. بیشترین مرگ و میر (5/2±0/92 درصد) در غلظت 270 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر از عصاره درمنه به‌دست آمد، درحالی‌که غلظت 60 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر پایین‌ترین مرگ و میر (6/1±7/11 درصد) را ایجاد کرد. معده‌های میانی سنین چهارم لمبه گندم که برای 4 روز و به صورت ادامه‌دار روی غذای محتوی عصاره تغذیه شدند کاهش معنی‌دار آماری در فعالیت آلفا-آمیلاز (mU/individual 004/0±109/0 برای غلظت LC25 و mU/individual 005/0 ± 087/0 برای غلظت LC50) را نسبت به معده‌میانی لاروهای شاهد (mU/individual 005/0±157/0) نشان دادند. همچنین، در لاروهای تغذیه شده با عصاره درمنه شدت رنگ باندهای آمیلولیتیک نسبت به لاروهای شاهد کاهش یافت. در غلظت LC50 عصاره، ایزوآنزیم1 حذف شد و شدت رنگ ایزوآنزیم2 کاهش یافت. لاروهایی که روی جیره‌غذایی شامل غلظت LC25 عصاره درمنه تغذیه شدند کاهش 40 درصدی در غذای خورده شده و کاهش 40 درصدی در وزن به‌دست آمده را در مقایسه با لاروهای شاهد نشان دادند. به‌طور مشابه، لاروهایی که روی رژیم غذایی شامل غلظت LC50 عصاره درمنه تغذیه شدند کاهش 52 درصدی در غذای خورده شده و کاهش 48 درصدی در وزن به‌دست آمده را در مقایسه با لاروهای شاهد نشان دادند. همچنین، نتایج نشان داد که لاروهای T. granarium تغذیه شده روی غلظت LC50 عصاره پایین‌ترین مقادیر نرخ مصرف نسبی (02/0±26/0 میلی‌گرم بر میلی‌گرم بر روز) و نرخ رشد نسبی (002/0±052/0 میلی‌گرم بر میلی‌گرم بر روز) را داشتند. این نتایج پیشنهاد می کند که تأثیر مهارکنندگی عصاره درمنه روی فعالیت آلفا-آمیلاز می‌تواند دلیلی برای کاهش شاخص‌های تغذیه‌ای لارو T. castaneum باشد.

فعالیت آمیلازی؛ عصاره متانولی درمنه؛ لمبه گندم