عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

¹قدیر نوری قنبلانی؛ ²احسان برزویی

¹استاد دانشگاه

²دانشجو

لمبه گندم، Trogoderma granarium Everts (Col.: Dermestidae)، آفت پلی‌فاز و اقتصادی غلات و خشکبار انباری می‌باشد. امروزه استفاده از اسانس‌های گیاهی در مدیریت تلفیقی آفات انباری به‌سرعت در حال توسعه می باشد. در این تحقیق، اثرات کشندگی و زیرکشندگی اسانس درمنه، Artemisia sieberi Besser، علیه لاروهای سن چهارم لمبه گندم بررسی شد. حشرات روی دانه های گندم خورد شده در دمای 1±33 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5 ± 65 و دوره نوری 14 ساعت روشنایی و 10 ساعت تاریکی پرورش یافتند. برای تعیین غلظت‌های LC50 و LC25 اسانس در سمیت تنفسی، کاغذ صافی واتمن شماره 1 با یک سری از غلظت‌های لگاریتمی (150، 223، 331، 491 و 730 میکرولیتر بر لیتر هوا) آغشته و در درب ظرف قرار داده شد. برای آزمایش های بعدی، لاروهای سن چهارم در معرض غلظت‌های LC25 و LC50 اسانس درمنه قرار گرفتند. بعد از 24 ساعت درمعرض قرارگیری، لاروهای زنده‌مانده جمع‌آوری شده و شاخص های تغذیه‌ای، محتوای انرژی و تحمل سرمایی آن‌ها پس از 16 روز تغذیه روی گندم محاسبه شد. مقادیر LC25 و LC50 بعد از 24 ساعت در معرض قرارگیری با اسانس درمنه به ترتیب 7/68 و 8/87 بود. مقایسه وزن به‌دست‌آمده لارو نشان داد که بیشترین مقدار آن (02/0 ± 43/0 میلی‌گرم بر 15 لارو) روی شاهد بود، درحالی‌که کمترین مقدار (01/0 ± 30/0 میلی‌گرم بر 15 لارو) در غلظت LC50 اسانس بود. همچنین، لاروهایی که در معرض غلظت LC50 اسانس بودند، کمترین مقادیر RCR و RGR را داشتند (به ترتیب 01/0 ± 38/0 و 001/0 ± 063/0 میلی‌گرم بر میلی‌گرم بر روز). محتوای گلیکوژن در تمامی لاروهای تیمار شده در مقایسه با کنترل کاهش یافت. سطح گلیکوژن لاروهای تیمار شده با غلظت LC50 اسانس (3/0 ± 3/6 میکرو‌گرم بر لارو) کاهش بیشتری نسبت به غلظت LC25 داشت. همچنین، پایین‌ترین مقدار پروتئین کل، 19 ± 404 میکروگرم بر گرم لارو، برای لاروهای سن چهارم تیمار شده با غلظت LC50 اسانس درمنه بود و به طور قابل توجهی (F4,20 = 10.71; P < 0.001) با کنترل (23 ± 520 میکروگرم بر لارو) متفاوت بود. تحمل سرمایی لاروهای شاهد نسبت به لاروهای تیمار شده با اسانس بالاتر بود. پس از اینکه لاروها شاهد و تیمار برای 24 ساعت در معرض 2، 1-، 4-، 7- و 10- درجه سلسیوس قرار گرفتند، میزان زنده مانی افراد تیمارشده با غلظت LC50 اسانس، در دمای 10- درجه سلسیوس به حداقل مقدار خود (کمتر از 35 درصد) رسید. کاهش محتوی پروتئین لاروهای در معرض قرارگرفته نشان می‌دهد که پروتئین بافتی ممکن است دستخوش پروتئولیز شود که سبب تولید آمینواسید آزاد می‌شود، که در چرخه TCA برای تولید انرژی در طی شرایط استرس‌زا استفاده خواهد شد. کاهش گلیکوژن ممکن است مصرف مستقیمش برای تولید انرژی، به عنوان یک نتیجه از کمبود اکسیژن القا شده به‌وسیله اسانس، می‌باشد.

کلمات کلیدی: اسانس درمنه؛ سرمادهی؛ لمبه گندم