عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

فاطمه کاظمی؛ رقیه کریم زاده؛ میرجلیل حجازی

یونجه یکی از مهم‌ترین گیاهان علوفه‌ای در ایران و سایر نقاط جهان می‌باشد که به دلیل دارا بودن مواد معدنی، پروتئین‌ها و انواع ویتامین‌ها بخش مهمی از غذای دام‌ها را تشکیل می‌دهد. سرخرطومی برگ یونجه Hypera postica (Gyllenhall) آفت کلیدی یونجه در بیشتر مناطق جهان می‌باشد. خسارت این آفت ناشی از تغذیه‌ی لاروها و حشرات کامل آن از قسمت‌های هوایی گیاه به‌ویژه برگ‌ها می‌باشد که در صورت عدم کنترل، چین اول را کاملاً از بین می‌برند. استفاده از حشره‌کش‌های شیمیایی اصلی‌ترین روش کنترل این آفت در ایران می‌باشد. اما متأسفانه حشره‌کش‌هایی که علیه سرخرطومی یونجه در ایران ثبت شده‌اند و استفاده می‌شوند در بیشتر مناطق، تأثیر خود را از دست داده‌اند. همچنین به دلیل تأثیر نامطلوب حشره‌کش‌های شیمیایی روی محیط زیست، انسان و سایر موجودات غیر هدف استفاده از حشره‌کش‌های امن‌تر و مؤثرتر ضروری به نظر می‌رسد. آفت‌کش‌های زیستی از قبیل عصاره‌های گیاهی و بیمارگرهای حشرات می‌توانند جایگزین‌های مناسبی برای حشره‌کش‌های شیمیایی رایج ‌باشند. در این بررسی، تأثیر عصاره‌‌های سیر و فلفل، قارچ Beauveria bassiana (Balsamo)، کلرفلوآزوران، کرومافنوزاید و مخلوط عصاره‌ی سیر + قارچ B. bassiana روی سرخرطومی برگ یونجه در منطقه سلماس مطالعه شد. اثر فوزالون هم به عنوان حشره‌کش رایج برای کنترل این آفت در منطقه و به منظور محک زدن اثر حشره‌کش‌های دیگر بررسی شد. آزمایش‌ها در قالب طرح بلوک‌‌های کامل تصادفی، در کرت‌های 21 متر مربعی و در چهار تکرار اجرا شدند. برای هر کرت حاشیه‌ای به اندازه‌ی 5/0 متر از هر طرف در نظر گرفته شد. عصاره‌‌‌های سیر و فلفل آماده‌ی تهیه شده از شرکت کیمیا سبز آور و فرمولاسیون‌های تجاری B. bassiana، کلرفلوآزوران، کرومافنوزاید، فوزالون و مخلوط عصاره‌ی سیر + قارچ B. bassiana به ترتیب در غلظت‌های 1500، 3000، 3000، 1000،1000،5000، 3000+1500 پی پی ام آزمایش شدند. در کرت شاهد نیز فقط از آب استفاده شد. برای نمونه‌برداری، قبل از سمپاشی تعداد 12 الی 16 ساقه‌ی یونجه به صورت تصادفی از هر کرت چیده شد و تعداد لاروهای زنده‌ی موجود در ساقه‌ها شمارش شدند. نمونه‌برداری بعد از سمپاشی 9 روز بعد از تیمار و با روش ذکر شده انجام شد. درصد مرگ و میر لاروها با استفاده از فرمول هندرسن - تیلتن محاسبه شد. نتایج نشان دادند که درصد مرگ و میر در تیمار‌های B. bassiana، عصاره‌ی سیر، فوزالون، عصاره‌ی فلفل، کلرفلوآزوران، کرومافنوزاید و مخلوط عصاره‌ی سیر + قارچ B. bassiana به ترتیب 41/74، 11/72، 19/46، 70/43، 11/41، 47/20 و 30/19 بود. به‌این ترتیب، عصاره‌ی سیر و قارچ B. bassiana به دلیل ایجاد مرگ و میر بیشتر از 70 درصد روی سرخرطومی برگ یونجه و همچنین به عنوان آفت‌کش‌های ارگانیک می‌توانند در کنترل تلفیقی سرخرطومی برگ یونجه و تولید یونجه‌ی ارگانیک مورد استفاده قرار گیرند.

Beauveria bassiana؛ علوفه‌ی ارگانیک؛ ترکیبات گیاهی؛ تنظیم کننده‌های رشد حشرات